Τρίτη 29 Οκτωβρίου 2013

Πίνοντας ήλιο κορινθιακό, Οδυσσέας Ελύτης












ΟΔΥΣΣΕΑΣ ΕΛΥΤΗΣ  Βιογραφικό σημείωμα [πηγή: Εθνικό Κέντρο Βιβλίου]  Ποιήματα του Οδυσσέα Ελύτη (αναγνώσεις) [πηγή: Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού]
Πίνοντας ήλιο κορινθιακό
         Η ποιητική συλλογή Ήλιος ο Πρώτος του Οδυσσέα Ελύτη γράφτηκε και κυκλοφόρησε μέσα στην Κατοχή (1943), περιέχει ωστόσο αισιόδοξα ποιήματα που, σε πείσμα της δύσκολης εποχής, υμνούν τη χαρά της ζωής, τον έρωτα, τη φύση και το ελληνικό φως. Το παρακάτω ποίημα, το οποίο στη συλλογή είναι άτιτλο μέρος μιας ενότητας, προβάλλει τη στενή σχέση του ποιητή με τη φύση, η οποία τον αναζωογονεί και τον γεμίζει δημιουργική διάθεση.
img
Ηλίας Δεκουλάκος, Στύλοι Ολυμπίου Διός
Πίνοντας ήλιο κορινθιακό
Διαβάζοντας τα μάρμαρα
Δρασκελίζοντας* αμπέλια θάλασσες
Σημαδεύοντας με το καμάκι
Ένα τάμα* ψάρι που γλιστρά
Βρήκα τα φύλλα που ο ψαλμός του ήλιου αποστηθίζει*Τη ζωντανή στεριά που ο πόθος χαίρεται
Ν' ανοίγει.
Πίνω νερό κόβω καρπό
Χώνω το χέρι μου στις φυλλωσιές του ανέμου
Οι λεμονιές αρδεύουνε* τη γύρη της καλοκαιριάς
Τα πράσινα πουλιά σκίζουν τα όνειρά μου
Φεύγω με μια ματιά
Ματιά πλατιά όπου ο κόσμος ξαναγίνεται
Όμορφος από την αρχή στα μέτρα της καρδιάς.
img
Ο. Ελύτης, Ποίηση, Ίκαρος
* δρασκελίζοντας: πηδώντας, τρέχοντας από πάνω * τάμα: τάξιμο, εδώ μεταφορικά *αποστηθίζει: μαθαίνει απέξω * αρδεύουνε: ποτίζουν
                                                                                                  Από το Ψηφιακό Σχολείο



Γυμνάσιο Μελίκης
Μάθημα : Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας
Διδακτική ενότητα : Ο άνθρωπος και η φύση - Οδυσσέας Ελύτης, 
" Πίνοντας ήλιο κορινθιακό"
Τάξη : Β' Γυμνασίου

Διαθεματική εργασία : Να οπτικοποιήσετε το ποίημα του Ελύτη, 
αφού αναζητήσετε εικόνες στο google.com




Εργασίες μαθητών Β' Γυμνασίου Μελίκης  2013- 2014

http://www.authorstream.com/Presentation/magdagaitanidou-1974649-b3-katerina/




http://www.authorstream.com/Presentation/magdagaitanidou-1974668/








Ένα παλιό μήνυμα για το σύγχρονο κόσμο, Ινδιάνος Σιάτλ - Εργασίες μαθητών 2013- 2014




Διαθεματικές εργασίες
Τάξη Β' Γυμνασίου Μελίκης
Σχολικό έτος : 2013 - 2014





  • Χωριστείτε σε ομάδες και βρείτε στοιχεία για χαμένους πολιτισμούς, όπως των Ινδιάνων της Αμερικής ή των ιθαγενών της Αυστραλίας και παρουσιάστε τα στους συμμαθητές σας , με σκοπό να συζητήσετε στη συνέχεια όλοι μαζί για τα ιστορικά και γεωπολιτικά αίτια που οδήγησαν στη συρρίκνωση ή τον αφανισμό των ντόπιων πληθυσμών και των πολιτισμών τους.
  • Εντοπίστε περιοχές όπου υπήρχαν σημαντικοί αρχαίοι πολιτισμοί, οι οποίοι καταστράφηκαν σε μεταγενέστερες εποχές.



10 ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΙ ΠΟΥ ΕΞΑΦΑΝΙΣΤΗΚΑΝ

1. Οι Ολμέκοι
Μία από τις πρώτες μεσοαμερικανικές κοινωνίες, οι Ολμέκοι, κατοικούσαν στις τροπικές πεδιάδες του νότιο-κεντρικού Μεξικό. Τα πρώτα σημάδια των Ολμέκων χρονολογούνται από το 1400 π.Χ. στην πόλη San Lorenzo, όπου αποτελούσε το κέντρο τους, ενώ υποστηρίζονταν από δύο ακόμα κέντρα, τις περιοχές Tenochtitlan και Potrero Nuevo. Οι Ολμέκοι ήταν εξαιρετικοί κτίστες, ενώ οι αποικίες τους είχαν τελετουργικά ανάκτορα, αναχώματα, μεγάλες κωνικές πυραμίδες και πέτρινα μνημεία, συμπεριλαμβανομένου και ενός γιγάντιου κεφαλιού, που αποτελεί το πιο γνωστό δημιούργημά τους.
Ο πολιτισμός των Ολμέκων στηριζόταν σε πολύ μεγάλο βαθμό στο εμπόριο, τόσο μεταξύ των ίδιων τους των περιοχών όσο και με άλλες μεσοαμερικανές κοινωνίες. Επειδή ήταν ένας από τους πρώτους και πιο προηγμένους μεσοαμερικανικούς πολιτισμούς την εποχή εκείνη, θεωρούνταν ως ο κύριος πολιτισμός που γέννησε τους περισσότερους μεσοαμερικανικούς πολιτισμούς.

Τι απέγιναν;

Γύρω στο 400 π.Χ., το ανατολικό μισό της γης των Ολμέκων ερήμωσε -πιθανότατα εξαιτίας των περιβαλλοντικών αλλαγών. Ίσως πάλι να μετακινήθηκαν εξαιτίας της ηφαιστειακής δραστηριότητας στην περιοχή. Άλλη θεωρία υποστηρίζει ότι δέχτηκαν επιδρομή, αλλά κανείς δεν γνωρίζει ποιοι μπορεί να ήταν οι εισβολείς.



2. Οι Ναβαταίοι

10 πολιτισμοί που εξαφανίστηκαν μυστηριωδώς
Οι Ναβαταίοι ήταν ένας σημιτικός πολιτισμός, που κατοικούσε στην Ιορδανία, την Κανά και την Αραβία γύρω στον 6o αι. π.Χ. Είναι περισσότερο γνωστοί ως οι κτίστες της πόλης Πέτρα, που υπήρξε και πρωτεύουσά τους. Η Πέτρα είναι μία εντυπωσιακή πόλη, σκαλισμένη στην πλευρά ενός βράχου, με σημαντικότερο κτίριο το Khazneh, μία γιγάντια κατασκευή με έντονο το ελληνικό στοιχείο. Οι Ναβαταίοι ήταν εύποροι γιατί η πόλη τους υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους σταθμούς ενός μεγάλου εμπορικού δικτύου, μέσω του οποίου εμπορεύονταν ελεφαντόδοντα, μετάξι, μπαχαρικά, πολύτιμα μέταλλα και λίθους, λιβάνι, αρώματα και φαρμακευτικά σκευάσματα. Λόγω του εύρους που είχε αυτός ο εμπορικός δρόμος, ο πολιτισμός των Ναβαταίων είχε έντονες επιρροές από την ελληνιστική Ελλάδα, τη Ρώμη, την Αραβία και στην Ασσυρία. Σε αντίθεση με άλλες κοινωνίες της εποχής εκείνης, δεν υπήρχε δουλεμπόριο και κάθε μέλος της κοινωνίας συνεισέφερε στις εργασίες.
Τι απέγιναν;

Στη διάρκεια του 4ου αι. μ.Χ., οι Ναβαταίοι εγκατέλειψαν την Πέτρα και κανείς δεν γνωρίζει στην πραγματικότητα το γιατί. Αρχαιολογικά στοιχεία δείχνουν πως η έξοδός τους ήταν οργανωμένη και όχι βιαστική, γεγονός που αποδεικνύει πως δεν εκδιώχθηκαν από κάποιον άλλο πολιτισμό. Η πιο πιθανή εξήγηση είναι πως όταν οι εμπορικές οδοί, στις οποίες στηρίζονταν, μετακινήθηκαν προς τα βόρεια, δεν μπορούσαν πλέον να συντηρήσουν τον πολιτισμό τους και έτσι άφησαν πίσω τους την Πέτρα.


3. Η αυτοκρατορία των Αξουμιτών

10 πολιτισμοί που εξαφανίστηκαν μυστηριωδώς
Η αυτοκρατορία των Αξουμιτών ξεκίνησε τον 1o αιώνα μ.Χ. στη σημερινή περιοχή της Αιθιοπίας και πιστεύεται πως ήταν η πατρίδα της βασίλισσας του Σαβά. Το Αξούμ ήταν ένα μεγάλο εμπορικό κέντρο, με εξαγωγές ελεφαντόδοντου, γεωργικών προϊόντων και χρυσού σε ένα εμπορικό δίκτυο που εκτεινόταν σε όλη την Ερυθρά Θάλασσα και έφτανε μέχρι τη ρωμαϊκή αυτοκρατορία και ανατολικά προς την Ινδία. Αυτός ήταν και ο λόγος που το Αξούμ ήταν μία εύπορη κοινωνία και ήταν ο πρώτος αφρικανικός πολιτισμός που απέκτησε δικό του νόμισμα, γεγονός εξαιρετικά σπουδαίο για τα αρχαία εκείνα χρόνια. Το χαρακτηριστικότερο μνημείο του Αξούμ είναι οι Στήλες, γιγάντιοι σκαλιστοί οβελίσκοι, που χρησίμευαν ως δείκτες βασιλικών και ευγενών τάφων. Οι πρώτοι Αξουμίτες λάτρευαν διάφορους θεούς, αλλά ο βασικότερος θεός τους ήταν ο Αστάρ. Το 324 μ.Χ., ο Βασιλιάς Εζάνα ο 2ος ασπάστηκε τον Χριστιανισμό και από τότε το Αξούμ ήταν μία ένθερμη χριστιανική κοινωνία, ενώ πολλοί θεωρούν πως αποτελεί και την πατρίδα της Κιβωτού της Διαθήκης.
Τι απέγινε;

Σύμφωνα με τον θρύλο, η Εβραία Βασίλισσα Ιουδίθ νίκησε την αυτοκρατορία των Αξουμιτών και έκαψε τις εκκλησίες της και όλα τα βιβλία. Άλλοι πάλι πιστεύουν πως μία νότια παγανιστική βασίλισσα οδήγησε στην παρακμή των Αξουμιτών. Κάποιες θεωρίες αποδίδουν την εξαφάνισή τους στην κλιματική αλλαγή, την απομόνωσή τους από το εμπόριο και την καταστροφή των καλλιεργειών τους, που οδήγησε στη λιμοκτονία.


4. Οι Μυκηναίοι

10 πολιτισμοί που εξαφανίστηκαν μυστηριωδώς
Οι Μυκηναίοι εμφανίστηκαν γύρω στο 1600 π.Χ. και ο πολιτισμός τους ήταν εξαπλωμένος σε δύο νησιά και στη νότια ηπειρωτική χώρα. Έχτισαν και κυρίεψαν πολλές μεγάλες πόλεις όπως τις Μυκήνες, την Τίρυνθα, την Πύλο, την Αθήνα, τη Θήβα, τον Ορχομενό, τον Ιωλκό και την Κνωσό. Πολλοί αρχαίοι ελληνικοί μύθοι είναι επικεντρωμένοι στις Μυκήνες, συμπεριλαμβανομένου και του θρύλου του Βασιλιά Αγαμέμνονα, που υπήρξε επικεφαλής των ελληνικών στρατευμάτων κατά τον Τρωικό Πόλεμο. Οι Μυκηναίοι ήταν μία κυρίαρχη ναυτική δύναμη και χρησιμοποίησαν την ικανότητά τους αυτή για το εμπόριο με άλλα κράτη. Λόγω της έλλειψης φυσικών πόρων, εισήγαγαν πολλά αγαθά και τα μετέτρεπαν σε αντικείμενα προς πώληση, επομένως ήταν εξαίρετοι τεχνίτες, πασίγνωστοι σε όλο το Αιγαίο για τα όπλα και τα κοσμήματά τους.
Τι απέγιναν;

Κανείς δεν γνωρίζει με απόλυτη σιγουριά, αλλά μία θεωρία είναι πως οι αναταραχές μεταξύ της αγροτικής και της άρχουσας τάξης οδήγησαν στο τέλος του μυκηναϊκού πολιτισμού. Άλλες θεωρίες αποδίδουν την παρακμή τους στη διακοπή των εμπορικών οδών ή σε φυσικούς παράγοντες όπως οι σεισμοί. Η πιο δημοφιλής όμως θεωρία είναι πως δέχτηκαν επίθεση από έναν βόρειο πολιτισμό, τους Δωριείς (που εγκαταστάθηκαν στην περιοχή μετά την πτώση των Μυκηναίων) ή τους Λαούς της Θάλασσας (που εκείνη την εποχή μετανάστευαν από τα Βαλκάνια προς τη Μέση Ανατολή).


5. Η αυτοκρατορία των Χμερ


Η αυτοκρατορία των Χμερ προήλθε από το Βασίλειο της Τσενία, που αποτελεί τη σημερινή Καμπότζη, γύρω στον 9o αι. μ.Χ. και έγινε μία από τις πιο ισχυρές αυτοκρατορίες στη Νοτιοανατολική Ασία. Η αυτοκρατορία είναι γνωστή στους περισσότερους ως ο πολιτισμός που έχτισε το Ανγκόρ, μία από τις μεγαλύτερες πόλεις της Καμπότζης. Οι Χμερ ήταν ένας εξαιρετικά ισχυρός και πλούσιος πολιτισμός, ανοιχτός σε διάφορες θρησκείες όπως ο Ινδουισμός, ο Βουδισμός, ο Τεραβάντα Βουδισμός και η Μαχαγιάνα, που αποτελούσαν και τις κύριες θρησκείες της αυτοκρατορίας. Η αυτοκρατορία είχε και μεγάλη στρατιωτική δύναμη, κυρίως λόγω των πολέμων με τους Χαμ και τους Ανιμιστές.
Τι απέγινε;

Η πτώση της αυτοκρατορίας των Χμερ αποδίδεται στον συνδυασμό διαφόρων παραγόντων. Ο πρώτος είναι ότι η αυτοκρατορία διοικούνταν από έναν Βασιλιά Θεό, και με την είσοδο του Τεραβάντα Βουδισμού, που διδάσκει αυτό-φώτιση, η ηγεσία άρχισε να κλονίζεται. Όλο αυτό οδήγησε στην έλλειψη επιθυμίας να δουλέψουν για τον Βασιλιά, με αποτέλεσμα να μειωθεί η ποσότητα των τροφών που παράγονταν. Κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Τζαγιαβαρμάν του 7ου, κατασκευάστηκε ένα περίτεχνο οδικό δίκτυο, ώστε να διευκολυνθεί η μεταφορά των αγαθών και των στρατευμάτων σε όλη την Αυτοκρατορία. Κάποιοι μελετητές, όμως, υποστηρίζουν πως αυτοί οι δρόμοι λειτούργησαν εναντίον τους, διευκολύνοντας τους εισβολείς, όπως τους Αγιούταγια, να φτάσουν απευθείας στο Ανγκόρ.


6. Ο πολιτισμός των Κουκουτένι-Τριπολί
Στη Ρουμανία υπήρχαν οι Κουκουτένι, στην Ουκρανία οι Τρυπιλίοι και στη Ρωσία οι Τριπολί: ένας νεολιθικός πολιτισμός που άνθισε μεταξύ του 5500 π.Χ και του 2750 π.Χ. Για το ύψος τους, οι Κουκουτένι-Τριπολί είχαν φτιάξει τα μεγαλύτερα νεολιθικά κτίρια στην Ευρώπη, κάποια από τα οποία στέγαζαν μέχρι και 15.000 άτομα. Ένα από τα μεγαλύτερα μυστήρια αυτού του πολιτισμού είναι πως κάθε 60 με 80 χρόνια έκαιγαν ολόκληρο το χωριό τους και το ξανάφτιαχναν πάνω από το παλιό. Ο πολιτισμός αυτός ήταν μητριαρχικός, με τις γυναίκες να είναι επικεφαλής του νοικοκυριού, ενώ ασχολούνταν με τις γεωργικές δουλειές, την κεραμική και την υφαντουργία. Οι άντρες ήταν κυνηγοί, έφτιαχναν εργαλεία και ήταν υπεύθυνοι για τη φροντίδα των ζώων. Η θρησκεία τους επικεντρωνόταν στην Μεγάλη Μητέρα Θεά, η οποία ήταν σύμβολο της μητρότητας και της γονιμότητας της Γης, ενώ λάτρευαν ακόμα τον ταύρο (που συμβόλιζε τη δύναμη, τη γονιμότητα και τον ουρανό) και το φίδι (που συμβόλιζε την αιωνιότητα και την αιώνια κίνηση).
Τι απέγινε;

Μία από τις επικρατέστερες θεωρίες για το τέλος του πολιτισμού των Κουκουτένι-Τριπολί είναι η θεωρία Κουργκάν, που υποστηρίζει πως κυριεύθηκαν από τον πολεμοχαρή λαό Κουργκάν. Εντούτοις, νεότερες αρχαιολογικές μελέτες αποδίδουν την εξαφάνισή τους σε μία δραματική κλιματική αλλαγή, που οδήγησε σε μία από τις χειρότερες ξηρασίες στην ιστορία της Ευρώπης, και κατέστρεψε έναν πολιτισμό που στηριζόταν σε μεγάλο βαθμό στη γεωργική καλλιέργεια.

7. Οι Κλόβις

Οι Κλόβις είναι ένας προϊστορικός ιθαγενής πολιτισμός της Αμερικής, που χρονολογείται πίσω στο 10000 π.Χ. Ήταν εγκατεστημένοι στις νότιες και κεντρικές πεδιάδες της Βόρειας Αμερικής, ενώ αναγνωρίστηκαν αρχαιολογικά από τις σμηλευμένες μύτες πυρόλιθου, που ονομάστηκαν και μύτες Κλόβις. Τις μύτες αυτές τις χρησιμοποιούσαν στην άκρη της λόγχης για να κυνηγήσουν μεγάλα ζώα, όπως μαμούθ και βίσωνες, και μικρά ζώα, όπως, ελάφια και κουνέλια. Οι Κλόβις ήταν οι πρώτοι άνθρωποι που κατοίκησαν τον Νέο Κόσμο και θεωρούνται πρόγονοι όλων των Βορειοαμερικανικών και Νοτιοαμερικανικών ιθαγενών πολιτισμών. Πολλοί μελετητές πιστεύουν πως διέσχισαν τη Βεριγγεία, από τη Σιβηρία προς την Αλάσκα, κατά τη διάρκεια της εποχής των παγετώνων, και στη συνέχεια κατευθύνθηκαν νότια, σε πιο ζεστό κλίμα.
Τι απέγιναν;

Υπάρχουν διάφορες θεωρίες γύρω από την εξαφάνιση του πολιτισμού των Κλόβις. Η πρώτη θεωρία υποστηρίζει πως μία μείωση της μεγαπανίδας, σε συνδυασμό με μία μείωση της κινητικότητας του πολιτισμού, τους οδήγησε στο διασκορπισμό και στο σχηματισμό νέων μικρότερων πολιτισμών, όπως ο πολιτισμός Φόλσομ. Μία άλλη θεωρία είναι πως τα μαμούθ και διάφορα άλλα είδη άρχισαν να εξαφανίζονται, λόγω του υπερβολικού κυνηγιού, με αποτέλεσμα οι Κλόβις να μην μπορούν να βρουν πλέον τροφή για να ζήσουν. Μία τελευταία θεωρία αναφέρει έναν κομήτη, που συνετρίβη στη Γη, στην περιοχή Great Lakes και έπληξε σημαντικά τον πολιτισμό των Κλόβις.


8. Ο Μινωικός Πολιτισμός


Οι Μινωίτες, που πήραν το όνομά τους από τον Βασιλιά Μίνωα, ζούσαν στη σημερινή Κρήτη από το 3000 π.Χ. μέχρι το 1000 π.Χ. Στην ελληνική μυθολογία, η Μινώα ήταν η Γη του Ταύρου και του γιού του, του Μινώταυρου -του μυθικού τέρατος, που ήταν μισός άνθρωπος και μισός ταύρος και ζούσε μέσα στο λαβύρινθο, σκοτώνοντας οποιονδήποτε τολμούσε να περάσει μέσα. Στην πραγματικότητα, ο Μινωικός Πολιτισμός είναι ο πρώτος γνωστός πολιτισμός στην Ευρώπη. Σήμερα, αυτό που έχει απομείνει από τον Μινωικό πολιτισμό είναι τα παλάτια και τα τεχνουργήματα που βρίσκονταν μέσα σε αυτά. Οι Μινωίτες ήταν ένας κοινωνικά οργανωμένος, καλλιτεχνικός και εμπορικός πολιτισμός. Αρχικά, μιλούσαν τη Γραμμική Α, η οποία στην πορεία αντικαταστάθηκε από τη Γραμμική Β. Δεν υπάρχουν στοιχεία που να αποδεικνύουν την ύπαρξη στρατιωτικού πολιτισμού στα μινωικά παλάτια και φαίνεται πως η δύναμή τους ήταν καθαρά οικονομική. Παρόλο που οι Μινωίτες εξαφανίστηκαν, ο πολιτισμός τους κληρονομήθηκε από άλλους πολιτισμούς, όπως οι Μυκηναίοι και στη συνέχεια οι ελληνιστικοί Έλληνες.
Τι απέγινε;

Πολλοί μελετητές πιστεύουν πως οι Μινωίτες εξαφανίστηκαν εξαιτίας μίας ηφαιστειακής έκρηξης στη Θήρα (Σαντορίνη) αλλά υπάρχουν στοιχεία που αποδεικνύουν ότι επέζησαν. Εντούτοις, η έκρηξη κατέστρεψε όλα τα φυτά και οδήγησε σε λιμοκτονία, ενώ κατέστρεψε και τα πλοία τους, με αποτέλεσμα να βρεθούν αντιμέτωποι με την οικονομική παρακμή. Πιστεύεται ακόμα ότι την ίδια περίοδο δέχτηκαν και εισβολή, πιθανότατα από τους Μυκηναίους.


9. Οι Ανασάζι
Οι Ανασάζι ήταν ένας ιθαγενής Αμερικανικός πολιτισμός, που εμφανίστηκε στην περιοχή Four Corners των ΗΠΑ (στο σημείο όπου συναντιούνται το Νέα Μεξικό, η Αριζόνα, το Κολοράντο και η Γιούτα) περίπου το 1200 π.Χ. Οι πρώτοι Ανασάζι ήταν κυνηγοί και συλλέκτες τροφής, που έμεναν σε σπίτια μέσα σε κοιλώματα. Στην πορεία, ανέπτυξαν τη φυτοκομία και ξεκίνησαν να καλλιεργούν καλαμπόκι, φασόλια και κολοκύθια. Σε αρχαιολογικούς τόπους των Ανασάζι έχουν βρεθεί ακόμα κεραμικά, περίτεχνα καλάθια, σανδάλια, ρούχα από γούνα κουνελιού, πέτρες αλέσματος, γαβάθες και βέλη. Οι Ανασάζι είχαν σκάψει ολόκληρες πόλεις σε βραχώδεις πλαγιές, σαν αυτές της Mesa Verde και του Bandelier, ή τις έφτιαχναν εξ’ ολοκλήρου από πέτρα ή πλίνθους, όπως το Chaco Canyon. Οι πόλεις αυτές φιλοξενούσαν πολλές πολιτιστικές και αστικές εκδηλώσεις, ενώ συνδέονταν μεταξύ τους με ένα οδικό δίκτυο εκατοντάδων μιλίων.
Τι απέγιναν;

Γύρω στο 1300 μ.Χ. οι Ανασάζι εγκατέλειψαν τα σπίτια τους στους βράχους και διασκορπίστηκαν. Πολλοί μελετητές πιστεύουν πως, εξαιτίας μίας πληθυσμιακής έκρηξης, των ελαχίστων μεθόδων καλλιέργειας και μίας ξηρασίας που χτύπησε την περιοχή, ήταν πολύ δύσκολο για τους Ανασάζι να καλλιεργήσουν τροφή, με αποτέλεσμα να μετακινηθούν προς το Rio Grande ή το Hopi. Πρόσφατες μελέτες αποδεικνύουν πως η κλιματική αυτή αλλαγή δεν εξηγεί από μόνη της την παρακμή των Ανασάζι, ενώ υπήρξαν και άλλοι παράγοντες που συνέβαλαν, κυρίως κοινωνικοί και πολιτικοί.

10 .Ο πολιτισμός της κοιλάδας του Ινδού
Ο πολιτισμός της κοιλάδας του Ινδού ή πολιτισμός των Χαράπας αναπτύχθηκε από το 3300 έως το 1300 π.Χ σε μία περιοχή που είχε το μέγεθος περίπου της Δυτικής Ευρώπης, εκεί που βρίσκεται σήμερα το Πακιστάν και η δυτική Ινδία. Παρόλο που ήταν ένας από τους μεγαλύτερους αρχαίους πολιτισμούς, ελάχιστα πράγματα είναι γνωστά για τους Χαράπας, και αυτό γιατί η γλώσσα τους δεν αποκρυπτογραφήθηκε ποτέ. Αυτό που είναι γνωστό είναι πως έχτισαν πάνω από 100 πόλεις και χωριά, με τις πόλεις να είναι σε οργανωμένη διάταξη και να έχουν ένα περίτεχνο αποχετευτικό σύστημα, με εσωτερικές τουαλέτες. Επίσης, δεν υπάρχουν στοιχεία που να αποδεικνύουν στρατιωτική δραστηριότητα, επομένως ήταν ένας φιλήσυχος πολιτισμός. Οι Χαράπας υπήρξαν ικανότατοι αστρονόμοι και πεπειραμένοι αγρότες, καλλιεργώντας σιτάρι, κριθάρι, αρακά, πεπόνια, σουσάμι και βαμβάκι (ήταν ο πρώτος πολιτισμός που έφτιαξε βαμβακερά ρούχα), ενώ διέθεταν και ζώα, όπως βοοειδή και ελέφαντες.
Τι απέγινε;

Υπάρχουν διάφορες θεωρίες ως προς το τι συνέβη στον πολιτισμό της κοιλάδας του Ινδού. Κάποιοι πιστεύουν πως παρήκμασαν λόγω των περιβαλλοντικών αλλαγών, ενώ υπάρχει και μία δημοφιλής θεωρία που θέλει τους Αρειανούς να επιτέθηκαν στους Χαράπας γύρω στο 1500 π.Χ.


                                                        AΖΤΕΚΟΙ

Με τον αδόκιμο πλέον όρο Αζτέκοι εννοείται ο κυρίαρχος πολιτισμός της πρόσφατης μετακλασικής περιόδου στην πυκνοκατοικημένη λεκάνη του Μεξικού, ο οποίος έφθασε στο σημείο να ελέγξει τις μεγάλες μεσοαμερικανικές περιοχές, βόρεια του κόλπου του Τεουαντεπέκ (Tehuantepec). Η προέλευση των Αζτέκων συνδέεται με τις μετακινήσεις πληθυσμών των προσφύγων Τολτέκων και της μετανάστευσης των Τσιτσιμέκων που εγκαταστάθηκαν στη λεκάνη του Μεξικού γύρω στο 1000, εγκαθιδρύοντας μικρά κράτη. Οι δυναστείες αυτών των κρατών διεκδικούσαν την καταγωγή τους από τους Τολτέκους και υιοθέτησαν τις ιδεολογίες τους, όπως επίσης την θεϊκής καταγωγής βασιλεία.
Οι Αζτέκοι, επίσης γνωστοί ως Τενότσα (Tenochca) ή Μέσικα (Mexica), ήταν η τελευταία φυλή Τσιτσιμέκων από το Αζτλάν, η οποία μετακινήθηκε πιθανώς εξαιτίας ξηρασίας ή υπερπληθυσμού. Μετά από αρκετές μετακινήσεις εγκαταστάθηκαν σε μερικές ακατοίκητες ελώδεις νήσους κοντά στη δυτική ακτή της λίμνης Τεξκόκο (Texcoco) όπου, σύμφωνα με τον θρύλο, είδαν έναν οιωνό, ένδειξη της περιοχής στην οποία έπρεπε να χτιστεί η πρωτεύουσά τους: έναν αετό με ένα φίδι στο ράμφος του να κάθεται σε έναν κάκτο. Οι δίδυμες πόλεις Τενοτστιτλάν (Tenochtitlán) και Τλατελόλκο (Tlatelolco) ιδρύθηκαν το 1325 ή το 1345.
Οι Αζτέκοι μιλούσαν τη γλώσσα που ονομάστηκε αργότερα κλασική, μια παλιότερη μορφή της σημερινής ιθαγενούς γλώσσας του Μεξικού νάουατλ.
Προσεγγιστικός χάρτης της αυτοκρατορίας των Αζτέκων



  Εξάπλωση
Το 1367 οι Αζτέκοι άρχισαν να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους ως μισθοφόροι στον κυβερνήτη της πόλης κράτους των Τεπανέκων Αζκαποτζάλκο (Azcapotzalco). Ο Αζκαποτζάλκο διεκδικούσε από τους κυβερνήτες της Τεξκόκο την επικυριαρχία των νέων κρατών των Τσιτσιμέκων. Με μια σειρά συμμαχιών και εξεγέρσεων οι πόλεις των Αζτέκων έγιναν μεγαλύτερες και πλουσιότερες, με τους ίδιους τους Αζτέκους να αυξάνουν όλο και περισσότερο τη δύναμή τους. Το 1434 οι κυβερνήτες της πόλης των Αζτέκων Τενοτστιτλάν συνέπηξαν την αποκαλούμενη Τριπλή Συμμαχία με τους κυβερνήτες της Τεξκόκο και της Τλακόπαν. Όλα τα άλλα μικρά κράτη στη λεκάνη έγιναν φόρου υποτελή στη συμμαχία. Περί το 1500 υπολογίζεται ότι η Τριπλή Συμμαχία ήλεγχε μια περιοχή 200.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων και πιθανώς έναν πληθυσμό 10 εκατομμυρίων ανθρώπων. Η πλήρης κυριαρχία των Αζτέκων επί της Συμμαχίας επετεύχθη περίπου το 1502.       
Τέχνη
Η χειροτεχνία ήταν σημαντική υπόθεση, οι δε καλλιτέχνες των Αζτέκων ήταν άριστοι λιθοξόοι, που εκτός του λίθου χρησιμοποιούσαν οψιανό, διάφανους κρυστάλλους και πράσινο νεφρίτη. Άλλα έθνη, ιδιαίτερα οι Μιξτέκοι (Mixtec) της Οαχάκα (Oaxaca) προώθησαν την πολύχρωμη κεραμική, την κατασκευή θαυμάσιων χρυσών κοσμημάτων και περίπλοκων μωσαϊκών.
Οι Αζτέκοι είχαν επίσης ειδικευμένους γραφείς, που σχεδίαζαν και ζωγράφιζαν τα εικονογράμματα, και εξειδικευμένους τεχνίτες που ασχολούνταν μόνο με τη σύνθεση φτερών για την κατασκευή πολυτελών ενδυμάτων και καλυμμάτων κεφαλής, τα οποία χρησιμοποιούσαν οι ευγενείς. Για τα χρώματά τους χρησιμοποιούσαν φυτικές ουσίες, ορυκτά και όστρεα, στα οποία πρόσθεταν φυτικό λίπος.

Θρησκεία
Κύρια λήμματα: Μυθολογία Αζτέκων και Ανθρωποθυσίες Αζτέκων
Οι Αζτέκοι κληρονόμησαν από τους Τολτέκους και τους Μάγια την πρακτική της ανθρωποθυσίας. Πίστευαν ότι οι κύριες θεότητές τους, ο Ουιτζιλοπότστλι και ο Τεζκατλιπόκα, έπρεπε διαρκώς να τρέφονται με το αίμα και την καρδιά των θυσιασμένων θυμάτων, προκειμένου να διαιωνιστεί η ύπαρξη του κόσμου. Υπολογίζεται ότι ετησίως θυσιάζονταν περίπου 15.000 άνθρωποι, τη σάρκα των οποίων έτρωγαν οι υψηλόβαθμοι πολεμιστές, οι ευγενείς και οι ιερείς.        
  






                                                                           ΜΑΓΙΑ  
    Οι Μάγια είναι ένας λαός Ινδιανων της Κεντρικής Αμερικής. Καταλαμβάνει μια συνεχή έκταση στο νότιο Μεξικό, στη Γουατεμάλα και στο βόρειο Μπελίζε και μιλά διάφορες γλώσσες της γλωσσικής οικογένειας των Μάγια. Οι αρχαιολόγοι και οι ερευνητές των Μάγια διαίρεσαν τις περιοχές που ζούσαν οι λαοί των Μάγια σε 3 ζώνες- βόρεια, κεντρική, νότια. Η γεωγραφική, αυτή, διαίρεση συμπίπτει και με την γλωσσική διαίρεση.


Η έκταση του πολιτισμού των Μάγια φαίνεται σε αυτόν το χάρτη με κόκκινη γραμμή. Η μαύρη γραμμή δείχνει την συνολική επέκταση των Μεσοαμερικανικών πολιτισμών. Με κύκλο σημειώνονται τοποθεσίες της Κλασσικής περιόδου και με τετράγωνο αυτές της Μετακλασσικής
Πριν από τη κατάκτηση του Μεξικού από τους Ισπανούς οι Μάγια είχαν αναπτύξει τον λαμπρότερο πολιτισμό του Δυτικού Ημισφαιρίου. Ασκούσαν τη γεωργία, έκτιζαν πέτρινα σπίτια και πυραμιδοειδείς ναούς, κατεργάζονταν το χαλκό και το χρυσό, γνώριζαν την υφαντουργία και χρησιμοποιούσαν μια μορφή ιερογλυφικής γραφής. Οι ρίζες του πολιτισμού των Μάγια φτάνουν πολύ πίσω στην προϊστορία, πέρα από τα 2000 π.Χ. όπου αντιστοιχεί η Αρχαϊκή περίοδος. Μετά αρχίζει η Προκλασική περίοδος που χρονολογείται από το 2000 π.Χ. μέχρι το 250 μ.Χ. Ακολουθεί η Κλασική περίοδος μέχρι το 1000 μ.Χ. Τέλος από το 1000-1540 χρονολογείται η Μετακλασική περίοδος.
Τα κέντρα των μεγάλων πόλεών τους περιλάμβαναν μια ορθογώνια πλατεία που περιβαλλόταν από τις τρεις ή τέσσερις πλευρές της από τεχνητούς λόφους ή εξέδρες. Πολλές φορές αυτές οι πλατείες ήταν χτισμένες σε τεχνητά επίπεδα αναχώματα. Στην επίπεδη επιφάνεια των ψηλών πυραμίδων χτίζονταν ναοί. Στις πλατείες υπήρχαν και χαμηλές πυραμίδες που χρησίμευαν για βάσεις ανακτόρων με πολλά δωμάτια που ανήκαν, κυρίως, σε αριστοκράτες. Τα μικρά κέντρα αποτελούνταν από μια πλατεία, τα μεγάλα, όμως, είχαν αρκετές που κάλυπταν τεράστιες εκτάσεις. Ένα άλλο χαρακτηριστικό των πόλεων ήταν το γήπεδο όπου παίζονταν το πολύ διαδεδομένο παιχνίδι της μπάλας.
Τα αρχαιολογικά μνημεία που διασώθηκαν μέχρι τις μέρες μας, μας επιτρέπουν να βγάλουμε το συμπέρασμα ότι ο πολιτισμός τους έφτανε στο επίπεδο των περισσότερο γνωστών πολιτισμών της αρχαιότητας, της Ελλάδας, Αιγύπτου, Ινδίας κ.ά. Ανάπτυξαν σημαντικά την αρχιτεκτονική τους, δείγματα της οποίας έχουμε αρκετά. Έφτιαξαν πυραμίδες, ναούς, άλλα κτίρια που στολίστηκαν με αξιοθαύμαστα κομψά σχέδια, γλυπτά και ζωγραφιστά. Όπως όλες οι φυλές της Αμερικής, έτσι και οι Μάγια χτυπήθηκαν σκληρά απ' τους Ισπανούς κατακτητές και σιγά - σιγά άρχισαν να εξαφανίζονται.  
  
Η    έκταση του πολιτισμού των Μάγια φαίνεται σε αυτόν το χάρτη με κόκκινη γραμμή. Η μαύρη γραμμή δείχνει την συνολική επέκταση των Μεσοαμερικανικών πολιτισμών. Με κύκλο σημειώνονται τοποθεσίες της Κλασσικής περιόδου και με τετράγωνο αυτές της Μετακλασσικής

Το Ημερολόγιο και οι Ιδέες για το Χρόνο


Οι Μάγια δημιούργησαν έναν πολιτισμό που θεμελιώθηκε πάνω σε βαθύτατες μαθηματικές και αστρονομικές γνώσεις. Κάθε ναός των Μάγια, όπως αντιλαμβάνονται τώρα οι επιστήμονες, αποτελεί και ένα απολιθωμένο ημερολόγιο. 
Ενδεικτικά αναφέροντας, αρκετούς αιώνες πριν υπολογιστεί από τους νεότερους αστρονόμους, γνώριζαν με μεγάλη ακρίβεια το χρόνο περιφοράς της Γης γύρω από τον Ήλιο και τον είχαν υπολογίσει ίσο με 365,2419871 ημέρες. 
Επίσης, για να υπολογίσουν την ώρα βασίζονταν στον Αυγερινό (Αφροδίτη), τις Πλειάδες και τους Διόσκουρους (Κάστωρ και Πολυδεύκης). Είχαν μάλιστα διαχωρίσει την ημέρα από την ανατολή ως την δύση σε ονομαστικά τμήματα. 
Να επισημανθεί ότι η αποκωδικοποίηση του συστήματος γραφής και αρίθμησης των Μάγια ξεκίνησε με την ανακάλυψη του χειρόγραφου «Relacion de las Cosas de Yucatan» του Ντιέγκο ντε Λάντα (στο οποίο περιέχονται λεπτομέρειες για το ημερολογιακό σύστημα των Μάγια), καθώς και του επονομαζόμενου «Κώδικα της Μαδρίτης» από τον αββά Brasseur de Bourbourg. Επίσης τον 19ο αιώνα ο Γερμανός βιβλιοθηκάριος Ernst Forstermann ανακάλυψε ένα ακόμη έργο με πληροφορίες για το ημερολογιακό σύστημα των Μάγια, τον «Κώδικα της Δρέσδης» που πήρε το όνομα αυτό διότι ανακαλύφθηκε στη βασιλική βιβλιοθήκη της Δρέσδης. Όλα αυτά τα χειρόγραφα επέτρεψαν στους ερευνητές να αποκωδικοποιήσουν το ημερολογιακό σύστημα των Μάγια. 
Τα ημερολόγιά τους, βασισμένα σε ακριβείς αστρονομικές γνώσεις, είχαν κοινωνική, γεωργική και εμπορική χρησιμότητα, ενώ ταυτόχρονα εμπεριείχαν σημαντική θρησκευτική και πνευματική διάσταση. 
Συγκεκριμένα υπήρχαν τα εξής ημερολόγια: α) το ημερολόγιο Tzolkin (260 ημερών), β) το ημερολόγιο Haab ή «αόριστο έτος» (365 ημερών), γ) ο Κύκλος των 52 ετών, δ) το ημερολόγιο βασισμένο στην κίνηση του πλανήτη Αφροδίτη (584 ημερών) και ε) το ημερολόγιο της Μακράς Μέτρησης (5.126 ημερών). Όπως προαναφέρθηκε, σύμφωνα με τις υπάρχοντα επιστημονικά στοιχεία, ο τρέχων εξελικτικός κύκλος των Μάγια ξεκίνησε στις 11 Αυγούστου του 3114 π.Χ. και θα τελειώσει στις 21 Δεκεμβρίου του 2012. Η συγκεκριμένη ημερομηνία θεωρείται ως το τέλος ενός Κοσμικού Κύκλου 5.126 ημερών μετά τον οποίο θα ξεκινήσει ο επόμενος. Για αυτόν το λόγο πολλοί επιστήμονες εκτιμούν πως το πασίγνωστο καταστροφολογικό σενάριο για το 2012 είναι μια παρερμηνεία και μια επιφανειακή προσέγγιση των όσων σήμαιναν οι συγκεκριμένες ημερομηνίες για τους ίδιους του Μάγια. Εξάλλου, όπως τονίζουν ειδικοί ερευνητές που μελετούν τον πολιτισμό των Μάγια και την αρχαιοστρονομία δεν υπάρχει οποιαδήποτε καταγεγραμμένο στοιχείο που να αποδεικνύει πως οι Μάγια πίστευαν πως θα έρθει το τέλος του κόσμου, όπως το ερμηνεύουμε εμείς σήμερα. 
Γενικά, οι Μάγια δεν ενδιαφέρονταν όπως εμείς για το «βέλος» του χρόνου-παρελθόν, παρόν, μέλλον-αλλά κυρίως για τους κύκλους της επανάληψης. 

Από τον πολιτισμό των σύγχρονων Μάγια προέρχεται η ακόλουθη προσευχή


Προσευχή των Επτά Γαλακτικών Κατευθύνσεων

Από την Ανατολή, Οίκο του Φωτός
Είθε μέσα μας να ανατείλει η σοφία
Ώστε να μπορέσουμε να ατενίσουμε όλα τα πράγματα με διαύγεια

Από τον Βορρά, Οίκο της Νύχτας
Είθε μέσα μας να ωριμάσει η σοφία
Ώστε να μπορέσουμε να γνωρίσουμε όλα όσα βρίσκονται εντός μας

Από τη Δύση, Οίκο της Μεταμόρφωσης
Είθε η σοφία να μεταμορφωθεί σε ορθή πράξη
Ώστε να πράξουμε αυτό που πρέπει να πραχθεί

Από το Νότο, Οίκο του Αιώνιου Ήλιου
Είθε η ορθή δράση να καρπωθεί τη συγκομιδή
Ώστε να απολαύσουμε τους καρπούς των πλανητικών όντων

Από τον Οίκο των Ουρανών Άνω
Εκεί όπου οι λαοί των αστεριών και πρόγονοι κατοικούν
Είθε οι ευλογίες τους να φτάσουν σε εμάς

Από τον Οίκο της Γης Κάτω
Είθε ο παλμός του κρυστάλλινου κέντρου της
Να μας ευλογήσει με ομόνοια
Ώστε όλοι οι πόλεμοι να τερματιστούν

Από το Κέντρο, τη Γαλακτική Πηγή
Η οποία ταυτόχρονα βρίσκεται παντού
Είθε τα πάντα να γίνουν γνωστά σαν φως της αμοιβαίας αγάπης

Ahyum Hunab Ku, evam maya e ma ho!
(όλοι δοξάστε την αρμονία του νου και της φύσης!) 


                 














 ΙΝΚΑΣ
Οι Ίνκας ήταν πολιτισμός και αυτοκρατορία της Νότιας Αμερικής, η οποία έπεσε με την κατάκτηση του Νέου Κόσμου από τους Ισπανούς. Πρωτεύουσα ήταν το Κούσκο στο σημερινό Περού. Σε μια έκταση από τον Ισημερινός μέχρι τη Χιλή και Αργεντινή ζούσανε πάνω από 200 έθνη.
Τα σημαντικότερα ευρήματα βρίσκονται στους αρχαιολογικούς τόπους Κούσκο, Μάτσου Πίτσου, καθώς και στη λίμνη Τιτικάκα.
Η ονομασία Ίνκα προέρχεται από το έθνος Ίνκα και ερμηνευόταν ότι είναι από την ονομασία του θεού Ήλιου (Ίντι). Αργότερα, το ίδιο όνομα το έδωσαν και στους λαούς που υποτάχθηκαν στους Ίνκα. Η αυτοκρατορία των Ίνκα αρχίζει περίπου από το 1200 π.Χ. και φτάνει μέχρι τον 15ο αιώνα, όταν καταλύεται από τον Ισπανό Φρανσίσκο Πισάρρο.
Σύμφωνα με τη μυθολογία των Ίνκας, ο βασιλιάς των Ίνκας Μάνκο Κάπακ ίδρυσε την αυτοκρατορία και είχε τον τίτλο του Αγιάρ. Το ίδιο όνομα είχε και ο τελευταίος βασιλιάς των Ίνκα , Μάνκο Κάπακ ο Β΄ (1533- 1537). Το πρόσωπο του βασιλιά το θεωρούσαν ιερό, αφού με την ονομασία Ίνκα ονόμαζαν τον θρησκευτικό τους αρχηγό όπως είπαμε τον ήλιο. Ο Ίνκα εθεωρείτο γιος του Ήλιου και ήταν υποχρεωμένος να παντρευτεί τη μεγαλύτερη αδελφή (αν δεν ειχε την μικρότερη)του για να εξασφαλίσει την καθαρότητα του βασιλικού γένους. Κάτι τέτοιο και ήταν επιτρεπτό αλλά και επιβαλλόταν από τη θρησκεία τους, που ήταν η λατρεία του Ήλιου.
 Η επέκταση και η σταθεροποίηση της Αυτοκρατορίας Παραδοσιακά ο διάδοχος του θρόνου ήταν και αρχηγός του στρατού. Ο διάδοχος Τούπακ Ίνκα Γιουπάνκι ήταν ο γιος του Πατσακούτι Ίνκα: άρχισε τις κατακτήσεις στο Βορρά το 1463 και τις συνέχισε ως αυτοκράτορας μετά από το θάνατο του Πατσακούτι το 1471. Η σημαντικότερη κατάκτησή του ήταν το βασίλειο Chimor, ο μόνος σοβαρός ανταγωνιστής του Ίνκα στην ακτή του Περού.
Η αυτοκρατορία επεκτάθηκε στο Βορρά μέχρι το σημερινό Ισημερινό και την Κολομβία. Ο γιος Ουάινα Κάπακ πρόσθεσε σημαντικό έδαφος στο Νότο. Οι Ίνκας κατέκτησαν το Περού, τη Βολιβία, το μεγαλύτερο μέρος του Ισημερινού και μια μεγάλη μερίδα της Χιλής βόρεια του ποταμού Μάουλε, όπου συνάντησαν την ισχυρή αντίσταση από τις φυλές Μαπούτσε. Η αυτοκρατορία επεκτάθηκε επίσης στην Αργεντινή και την Κολομβία. Τα εδάφη της αυτοκρατορίας και οι τοπικοί πολιτισμοί δεν ενσωματώθηκαν πλήρως.
Η Πτωση
Οι Ισπανοί κατακτητές (κονκισταδόρες), που οδηγήθηκαν από τον Φρανσίσκο Πισάρρο και τους αδελφούς του, εξερεύνησαν νότια του Παναμά και έφθασαν στα εδάφη των Ίνκα το 1526. Ήταν σαφές ότι είχαν φθάσει σε ένα πλούσιο έδαφος με τις προοπτικές του μεγάλου θησαυρού, και μετά από μια δεύτερη αποστολή του Πισάρρο (1529) με βασιλική έγκριση κατέκτησε την περιοχή. Ένα χρόνο μετά επέστρεψαν στο Περού και πέσανε σε ένα πόλεμο μεταξύ των δύο αδελφών Ουάσκαρ Ίνκα και Αταουάλπα Ίνκα για την εξουσία της αυτοκρατορίας.
Ο πόλεμος αυτός είχε αποδυναμώσει αρκετά την αυτοκρατορία. Ήταν άτυχο γεγονός ότι οι Ισπανοί έφθασαν στο αποκορύφωμα ενός εμφύλιου πολέμου. Ο Πιθάρρο δεν είχε τρομερή δύναμη: ακριβώς 180 άτομα, ένα πυροβόλο και μόνο 27 άλογα.
Ένας Ισπανός ιππέας, όμως, πλήρως θωρακισμένος, είχε τεχνολογική ανωτερότητα απέναντι στις δυνάμεις των Ίνκα. Οι Ισπανοί είχαν αναπτύξει μια από τις καλύτερες στρατιωτικές μηχανές στον κόσμο και τακτική που μαθεύτηκε στη μακροχρόνια πάλη των αιώνων τους ενάντια στα μαυριτανικά βασίλεια στην Ιβηρική Χερσόνησο. Μαζί με αυτήν την τακτική και την υλική ανωτερότητα, οι Ισπανοί επίσης είχαν αποκτήσει τις δεκάδες χιλιάδων ιθαγενείς σύμμαχους που επιδίωξαν να τερματίσουν τον έλεγχο των Ίνκα στο έδαφός τους.

 Αυτό, σε συνδυασμό με μια τολμηρή στρατιωτική επίθεση από τους Ισπανούς στην Καχαμάρκα, τους επέτρεψε να συλλάβουν τον αυτοκράτορα. Ο Αταουάλπα διέταξε τη δολοφονία του αντιπάλου του, Ουασκάρ, και οι Ισπανοί εκμεταλλεύτηκαν τις διάφορες φατρίες μέσα στο κράτος των Ίνκα. Ήταν σε θέση επίσης να αυξήσουν επιπλέον τους συμμάχους τους και προώθησαν τελικά μια επιτυχή επίθεση στην πρωτεύουσα Κούσκο.

Λόγω του γλωσσικού εμποδίου και ίσως λανθασμένης ερμηνείας, ο Αταουάλπα μπερδεύτηκε από την περιγραφή της χριστιανικής πίστης. Ο Αταουάλπα επεχείρησε περαιτέρω έρευνα στα δόγματα της χριστιανικής πίστης, την οποία εξυπηρέτησε ο απεσταλμένος του Πιθάρρο. Ο Αταουάλπα πρόσφερε στους Ισπανούς αρκετό χρυσό για να γεμίσει το δωμάτιο όπου τον φυλάκισαν μέσα και δύο φορές την ίδια ποσότητα ασημιού. Οι Ίνκα πλήρωσαν τα λύτρα αυτά, αλλά ο Πιθάρρο τους εξαπάτησε και αρνήθηκε να απελευθερώσει τον Αταουάλπα.
ΘΕΟΤΗΤΕΣ
Άπου: θεός των βουνών
Αποκατεκίλ: θεός των κεραυνών
Αταγκούτσου: θεός που συνέβαλε στη δημιουργία του κόσμου
Κατεκίλ: θεός των αστραπών και των κεραυνών
Καβιγιάσε ή Καβιγιάκα: παρθένα θεότητα. Από ένα λουλούδι γέννησε ένα γιο, που αποδείχτηκε πως ήταν παιδί του θεού της σελήνης, Κονιράγια. Ντροπιασμένη, ρίχτηκε στη θάλασσα μαζί με το γιο της.
Τσάσκα: θεότητα της αυγής και του λυκόφωτος, προσωποποίηση της Αφροδίτης. Προστάτευε τις νεαρές κοπέλες.
Μάμα Κόκα ή Κοκομάμα: θεότητα της υγείας και της ευτυχίας.
Κονιράγια: θεός της σελήνης, εμπλέκεται στο μύθο της Καβιγιάκα.
Κοπακάτι:θεά των λιμνών
Εκκέκο: θεός των λιβαδιών και της ευζωίας. Οι πιστοί έφτιχναν ομοιώματά του με τις επιθυμίες τους και πίστευαν ότι λάμβαναν αυτό που ήθελαν.
Ιγιάπα: θεός που σχετιζόταν με τον καιρό.
Ίντι: θεός του ήλιου. Θεωρείτο ο σημαντικότερος θεός κι από αυτόν λεγόταν ότι προέρχονταν οι Αρχηγοί των Ίνκα.
Κον: θεός της βροχής και του ανέμου, γιος του Ίντι και της Κίγια κ.α.
ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΙ ΣΥΜΒΟΛΑ
Η Μάμα Όκλιο ήταν αδερφή και σύζυγος του Μάνκο Κάπακ και λέγεται ότι έμαθε στο λαό των Ίνκα το γνέσιμο.
Ουάκα ονομάζεται ένα ιερό αντικείμενο ή μέρος.
Τσακάνα ονομάζεται ένα σύμβολο των Ίνκα, που συμβολίζει τους τρεις στύλους του κόσμου τους: τον Κάτω Κόσμο, τον παρόντα κόσμο και τον Άνω Κόσμο (παράδεισο). Τα τρία επίπεδα επίσης συμβολίζονται από το φίδι, το πούμα και τον κόνδορα.

Η ΓΛΩΣΣΑ 
Η πλειοψηφία των δώδεκα μικρών βασιλείων διατηρούσαν την ταυτότητά τους ακόμα κι αν ήταν συνδεδεμένοι πολιτικά και οικονομικά με τους Ίνκας.

Η Quechua ήταν η επίσημη γλώσσα και την χρησιμοποιούσαν οι περισσότερες κοινότητες μέχρι την άφιξη των Ισπανών, αλλά υπήρχαν τουλάχιστον είκοσι τοπικές διάλεκτοι στα περισσότερα μέρη της αυτοκρατορίας. 
Η ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ
Οι Ίνκας ανέπτυξαν ένα υψηλά λειτουργικό στιλ δημόσιας αρχιτεκτονικής που την διακρίνουμε κυρίως από τις προχωρημένες τεχνικές οικονομικοτεχνικής μελέτης και χτισίματος από πέτρες. Το σχέδιο των πόλεών τους ήταν βασισμένο σε ένα σύστημα με κεντρικές λεωφόρους που διασταυρώνονταν με άλλους μικρότερους δρόμους που κατέληγαν σε μια ανοιχτή πλατεία περιτρυγυρισμένη από δημοτικά κτίρια και ναούς.

Τα κτίρια είχαν έναν μόνο όροφο από άψογες πέτρες,επίσης χρησιμοποιούσαν τούβλα και άχυρα στις περιοχές κοντά στην ακτή. 

Για την κατασκευή των μνημείων όπως για παράδειγμα το κάστρο Sacchuaman κοντά στο Cuzco,συμπαγής όγκος πολυγωνικών μασίφ ήταν αρμονισμένα με μια καταπληκτική ακρίβεια. Στις ορεινές περιοχές,όπως το θεαματικό φρούριο που βρίσκεται στο Machu Picchu, η αρχιτεκτονική των Ίνκας αντανακλά τις έξυπνες προσαρμογές του φυσικού ανάγλυφου.















Οι Ινδιάνοι




Οι «Ινδιάνοι» της Αμερικής ή ορθότερα, οι γηγενείς Αμερικανοί, κατοικούσαν στην Αμερικανική ήπειρο, για πολλές χιλιάδες χρόνια πριν από την άφιξη των «λευκών» Ευρωπαίων. Κατά την περίοδο της άφιξης των «λευκών», εικάζεται ότι σε ολόκληρη την Αμερικανική ήπειρο, από το Μεξικό έως και την Αλάσκα, κατοικούσαν περίπου δέκα εκατομμύρια «Ινδιάνοι».
Πιστεύεται ότι οι πρώτοι γηγενείς Αμερικανοί, έφτασαν εκεί κατά την τελευταία περίοδο των παγετώνων, περίπου πριν από 20.000 -- 30.000 χρόνια, μέσω μιας φυσικής γεωλογικής γέφυρας που διέσχιζε την περιοχή Bering Strait1 από την νοτιο-ανατολική Σιβηρία προς την Αλάσκα. Οι αρχαιότερες καταγεγραμμένες ιστορικά φυλές στην βόρεια Αμερική, ήταν οι: Sandia (15000 πΧ), οι Clovis (12000 πΧ) και οι Folsom (8000 πΧ). Οι Folsom για κάποιους αρχαιολόγους είναι αυτοί που ακολούθησαν διάφορους δρόμους αφήνοντας πίσω τους τα βόρεια εδάφη και εξαπλώθηκαν μέχρι το Μεξικό.
Σύμφωνα με τους θρύλους των αρκετών γηγενών Αμερικανών, οι πρόγονοι τους βγήκαν στην επιφάνεια της γης χρησιμοποιώντας ένα ιερό μυστικό πέρασμα που ενώνει την επιφάνεια με το κέντρο της Γης.
Αν και από κάποιους πιστεύεται ότι οι ρίζες των «Ινδιάνων» βρίσκονται κάπου στην κεντρική Ασία και κοντά στην σημερινή Ινδία, εντούτοις από τα γενεαλογικά στοιχεία που υπάρχουν, ελάχιστοι πρέπει να είναι αυτοί που ήρθαν από εκεί και μάλιστα πολλά χρόνια μετά την ανακάλυψη της Αμερικής. Το προσωνύμιο «Ινδιάνοι», δόθηκε από τον Χριστόφορο Κολόμβο, ο οποίος -- λαθεμένα βέβαια, πίστεψε ότι η ήπειρος στην οποία είχε φτάσει, ήταν μέρος της ασιατικής ηπείρου, των τότε γνωστών Ινδιών.
Οι Ινδιάνοι της Αμερικής έζησαν αγαπώντας και τιμώντας πάνω από όλα την φύση.
Η Σοφία τους διαφαίνεται παντού. Στο πως έζησαν αρμονικά με τη φύση, σε αυτά που φορούσαν, σε αυτά που δημιούργησαν, στον τρόπο που παρασκεύαζαν και έτρωγαν το φαγητό τους, στον τρόπο που ζούσαν μέσα στις οικογένειες τους και στη σημασία που έδιναν στην συνοχή της κοινωνίας τους, στις αξίες τους, στα πιστεύω τους και στη φιλοσοφία τους γενικότερα.
Δεν είναι εύκολο να μιλήσεις για την ιστορία των Ινδιάνων. Όχι μόνο γιατί είναι πάρα πολλά τα στοιχεία που πρέπει να αναζητήσεις, ούτε γιατί οι φυλές ήταν τόσες πολλές, αλλά κυρίως γιατί τα περισσότερα ιστορικά στοιχεία προέρχονται από περιγραφές που περνάνε από γενιά σε γενιά. Ένας ακόμη λόγος που δυσκολεύει την ιστορική καταγραφή, είναι η προσπάθεια που κατέβαλαν οι «πολιτισμένοι» Ευρωπαίοι, όχι μόνο να υποδουλώσουν το έθνος των Ινδιάνων, αλλά να το εξαφανίσουν κιόλας.
       

Οι Ίνκας







Χαμένοι Πολιτισμοί























Δευτέρα 14 Οκτωβρίου 2013

Του γιοφυριού της Άρτας, Δημοτικό τραγούδι




Tου γιοφυριού της Άρτας
Η παραλογή αυτή είναι ένα από τα γνωστότερα και ωραιότερα δημιουργήματα της λαϊκής μούσας και στηρίζεται σε μια μακραίωνη παράδοση, σχετική με τη θεμελίωση μεγάλων έργων. Από τους αρχαίους ακόμα χρόνους υπήρχε η δοξασία ότι, για να στερεωθεί και να προφυλαχθεί από κάθε κίνδυνο ένα κτίσμα, έπρεπε να θυσιαστεί στα θεμέλιά του κάποιο ζωντανό πλάσμα. Το γεφύρι της Άρτας, ένα έργο τόσο δύσκολο και θαυμαστό για την εποχή του, ενέπνευσε το ομώνυμο δημοτικό τραγούδι και πλούτισε την παράδοση με το δικό του θρύλο. Παραλλαγές του τραγουδιού, που αναφέρονται και σε άλλα γεφύρια ή οικοδομήματα, υπάρχουν όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και σε όλη την περιοχή των Βαλκανίων. Το κείμενο που ακολουθεί είναι η κερκυραϊκή παραλλαγή Του γιοφυριού της Άρτας, από την έκδοση του Νικόλαου Γ. Πολίτη Εκλογαί από τα τραγούδια του ελληνικού λαού (1914).





5




10



15




20




25



30



35




40




45



Σαράντα πέντε μάστοροι κι εξήντα μαθητάδες
γιοφύρι-ν-εθεμέλιωναν στης Άρτας το ποτάμι.
Oλημερίς το χτίζανε, το βράδυ εγκρεμιζόταν.
Μοιριολογούν οι μάστοροι και κλαιν οι μαθητάδες:
«Αλίμονο στους κόπους μας, κρίμα στις δούλεψές μας,
ολημερίς να χτίζουμε, το βράδυ να γκρεμιέται!»
Πουλάκι εδιάβη κι έκατσε αντίκρυ στο ποτάμι,
δεν εκελάηδε σαν πουλί, μηδέ σα χελιδόνι,
παρά εκελάηδε κι έλεγε, ανθρωπινή λαλίτσα:
«Α δε στοιχειώσετε άνθρωπο, γιοφύρι δε στεριώνει·
και μη στοιχειώσετε ορφανό, μη ξένο, μη διαβάτη,
παρά του πρωτομάστορα την όμορφη γυναίκα,
πόρχεται αργά τ' αποταχύ* και πάρωρα* το γιόμα».
Τ' άκουσ' ο πρωτομάστορας και του θανάτου πέφτει.
Πιάνει, μηνάει της λυγερής με το πουλί τ' αηδόνι:
Αργά ντυθεί, αργά αλλαχτεί, αργά να πάει το γιόμα,
αργά να πάει και να διαβεί της Άρτας το γιοφύρι.
Και το πουλί παράκουσε κι αλλιώς επήγε κι είπε:
«Γοργά ντύσου, γοργά άλλαξε, γοργά να πας το γιόμα,
γοργά να πας και να διαβείς της Άρτας το γιοφύρι».
Να τηνε κι εξανάφανεν* από την άσπρη στράτα.
Την είδ' ο πρωτομάστορας, ραγίζεται η καρδιά του.
Από μακριά τους χαιρετά κι από κοντά τους λέει:
«Γεια σας, χαρά σας, μάστοροι και σεις οι μαθητάδες,
μα τι έχει ο πρωτομάστορας κι είναι βαργωμισμένος*;
– Το δαχτυλίδι τόπεσε στην πρώτη την καμάρα,
και ποιος να μπει και ποιος να βγει το δαχτυλίδι νά 'βρει;
– Μάστορα, μην πικραίνεσαι κι εγώ να πά' σ' το φέρω,
εγώ να μπω, κι εγώ να βγω, το δαχτυλίδι νά βρω».
Μηδέ καλά κατέβηκε, μηδέ στη μέση επήγε·
«Τράβα, καλέ μ', τον άλυσο, τράβα την αλυσίδα,
τι όλον τον κόσμο ανάγειρα και τίποτες δεν ήβρα».
Ένας πιχάει* με το μυστρί*, κι άλλος με τον ασβέστη,
παίρνει κι ο πρωτομάστορας και ρίχνει μέγα λίθο.
«Αλίμονο στη μοίρα μας, κρίμα στο ριζικό* μας!
Τρεις αδερφάδες είμαστε, κι οι τρεις κακογραμμένες,
η μια 'χτισε το Δούναβη, κι η άλλη τον Αφράτη*,
κι εγώ η πλιο στερνότερη* της Άρτας το γιοφύρι.
Ως τρέμει το καρυόφυλλο*, να τρέμει το γιοφύρι,
κι ως πέφτουν τα δεντρόφυλλα, να πέφτουν οι διαβάτες.
– Κόρη, το λόγον άλλαξε κι άλλη κατάρα δώσε,
πόχεις μονάκριβο αδερφό, μη λάχει* και περάσει».
Κι αυτή το λόγον άλλαξε κι άλλη κατάρα δίνει.
«Αν τρέμουν τ' άγρια βουνά, να τρέμει το γιοφύρι,
κι αν πέφτουν τ' άγρια πουλιά, να πέφτουν οι διαβάτες,
τι έχω αδερφό στην ξενιτιά, μη λάχει και περάσει».
Ν. Γ. Πολίτη, Εκλογαί από τα τραγούδια
του ελληνικού λαού









Μια ενδεικτική παρουσίαση-ανάλυση για το "Γεφύρι της Άρτας" από την Κατερίνα Προκοπίου :

Ερμηνευτικά σχόλια :

Το δημοτικό αυτό τραγούδι ανήκει στην κατηγορία των «παραλογών». Οι παραλογές είναι πολύστιχα αφηγηματικά τραγούδια με ποικιλία ως προς το περιεχόμενο· βασικό χαρακτηριστικό τους είναι ο δραματικός τόνος αλλά και το παραμυθικό  στοιχείο. Η συγκεκριμένη παραλογή εμπνέεται και συνάμα στηρίζεται στη διαδεδομένη αντίληψη / δοξασία ότι για να στεριώσει ένα κτίσμα απαιτείται η θυσία ενός ζωντανού πλάσματος στα θεμέλιά του. Κατ’ επέκταση, απαιτείται μια μεγάλη θυσία για την πραγμάτωση και περάτωση κάθε σημαντικού και θεμελιώδους έργου.
Nοηματικές ενότητες – Πλαγιότιτλοι
1η ενότητα (στίχοι 1-13): η προσπάθεια των μαστόρων να στεριώσουν το γεφύρι και η ανακοίνωση από το πουλί της επιτακτικής ανάγκης της θυσίας της γυναίκας του πρωτομάστορα.
2η ενότητα (στίχοι 14-29): Το μήνυμα του πουλιού που απευθύνεται προς τη γυναίκα, η άφιξη της λυγερής και η κατάβασή της στα θεμέλια προκειμένου να ψάξει το δαχτυλίδι του άντρα της – πρωτομάστορα.
3η ενότητα (στίχοι 30-34):Το κτίσιμο της λυγερής στα θεμέλια του γεφυριού.
4η ενότητα (στίχοι 35-40): Παράπονα της λυγερής και κατάρα.
5η ενότητα (στίχοι 41-46): Μετατροπή της κατάρας σε ευχή, όταν υπενθυμίζεται η αδελφική αγάπη.
 Περιεχόμενο
Πολλοί μάστορες προσπαθούν μάταια να χτίσουν το γεφύρι της Άρτας· κάθε πρωί το κτίζουν αλλά αυτό το βράδυ γκρεμίζεται· μπροστά στην απογοήτευσή τους ένα πουλί – αγγελιοφόρος που εμφανίζεται ως από μηχανής θεός δίνει τη λύση: για να θεμελιωθεί το γεφύρι πρέπει να θυσιαστεί η γυναίκα του πρωτομάστορα. Ο ίδιος νιώθει απέραντη λύπη και βρίσκεται σε αδιέξοδο, μπροστά όμως στο καθήκον αποφασίζει να υπακούσει στην εντολή και με διαμεσολαβητή το πουλί καλεί τη γυναίκα του να έρθει στο γεφύρι. Εκείνη πρόσχαρη ανταποκρίνεται στο κάλεσμα του συζύγου της ο οποίος με πρόφαση ότι έχει χάσει το δακτυλίδι του, την αναγκάζει να κατεβεί στα θεμέλια, προκειμένου να το ψάξει και να ικανοποιήσει το σύζυγό της. Από το σημείο αυτό ξεκινά το «κτίσιμο» της γυναίκας, η οποία μόλις συνειδητοποιεί την απάτη, παραπονείται για τη μοίρα τόσο της ίδιας όσο και των αδελφών της και οργισμένη εκστομίζει κατάρα! Όταν όμως ανακαλεί στη θύμησή της τον αδελφό της και το πιθανό πέρασμά του από το γεφύρι, αμέσως μετατρέπει την κατάρα, ώστε να ακούγεται σαν ευχή.
 Νοηματική απόδοση - Xαρακτηρισμός προσώπων
1η ενότητα (στίχοι 1-13):
Με τους δύο πρώτους στίχους προσδιορίζεται με σαφήνεια ο τόπος του ποιήματος. Τόπος είναι η Άρτα ενώ ο χρόνος παραμένει απροσδιόριστος και ακαθόριστος. Ο μεγάλος αριθ-μός των μαστόρων (σαράντα πέντε) και των μαθητάδων (εξήντα) χρησιμοποιείται για να δώσει έναν υπερβολικό τόνο στο ποίημα αλλά και για να φανερώσει τη μεγάλη σημασία του έργου που απαιτεί τόσο πολλούς ανθρώπους για την ολοκλήρωσή του. Ο τρίτος στίχος αποκαλύπτει τη δυσκολία της πραγμάτωσης του έργου μέσα από αντιθετικές έννοιες: ολημερίς / το βράδυ, το χτίζανε-εγκρεμιζόταν. Στους στίχους 4-6 φανε-ρώνεται η μεγάλη απογοήτευση και η απόγνωση των μαστόρων και των μαθητάδων μπροστά στο μαγικό αυτό φαινόμενο. Ο στίχος 6 επαναλαμβάνει με τις ίδιες λέξεις το περιεχόμενο του στίχου 3 και μ’ αυτόν τον τρόπο επιτείνει τη μαγική και υπερφυσική διάσταση του φαινομένου. Ο στίχος 7 δρομολογεί τη λύση μπροστά στο αδιέξοδο με την εμφάνιση του πουλιού. Το πουλί στα δημοτικά τραγούδια εμφανίζεται ως αγγελιοφόρος σημαντικών μηνυμάτων και μάλιστα παρουσιάζεται προ-σωποποιημένο (ανθρώπινη λαλίτσα). Με τους στίχους 9-13 παρουσιάζεται άμεσα και με σαφήνεια το περιεχόμενο του μηνύματος του πουλιού: Για να στεριώσει το γεφύρι, είναι ανάγκη να θυσιασθεί άνθρωπος όχι όμως οποιοσδήποτε άνθρωπος (ορφανό, ξένος, διαβάτης) παρά ένα πολύ σημαντικό πρόσωπο που δεν είναι άλλο από την όμορφη γυναίκα του πρωτομάστορα που εμφανίζεται το πρωί και το μεσημέρι και παραστέκεται στο σύζυγό της.
2η ενότητα (στίχοι 14-29):Το περιεχόμενο του μηνύματος του πουλιού έχει θλιβερό αντίκτυπο στην ψυχή του πρωτομάστορα και μέσα από την υπερβολή «και του θανάτου πέφτει» υποδηλώνεται η μεγάλη του λύπη αλλά και η τραγική πάλη που συντελείται μέσα του μπροστά στο άκουσμα του μηνύματος. Η τραγική αυτή πάλι η οποία συνεχίζεται και στους επόμενους στίχους (στίχοι 15-17) δικαιολογεί και καθιερώνει το δραματικό χαρακτήρα της παραλογής. Παρά τη μεγάλη του αγάπη προς τη γυναίκα του, η συνείδησή του του υπαγορεύει την υπακοή προς το καθήκον που απαιτεί το επάγγελμά του· γι’ αυτό και δίνει εντολή στο πουλί-αγγελιοφόρο να της μηνύσει να ετοιμαστεί και να κατευθυνθεί προς το γεφύρι της ΄Αρτας· όλα αυτά όμως να γίνουν, σύμφωνα με τον πρωτομάστορα, όχι γρήγορα παρά αργά· η επαναφορά της λέξης αργά στους στίχους 16-17 έχει σαν σκοπό να τονίσει για άλλη μια φορά την τραγικότητα της θέσης του πρωτομάστορα ο οποίος, παρά τη συναίσθηση του καθήκοντος και την ανάγκη της απαιτούμενης θυσίας, χρησιμο-ποιώντας τη λέξη «αργά» μοιάζει να προσπαθεί απεγνωσμένα να καθυστερήσει αυτό που πρόκειται να γίνει .Η μοίρα ωστόσο είναι αναπόδραστη και αυτό φαίνεται από το γεγονός ότι το πουλί τοποθετείται να παρακούει την εντολή του πρωτομά-στορα και να διαστρέφει το μήνυμα: «γοργά ντύσου ... γοργά να πας και να διαβείς της Άρτας το γιοφύρι». Η αντίθεση ανάμεσα στα επιρρήματα αργά-γοργά επιτείνει την άποψη ότι η μοίρα είναι αναπόφευκτη αλλά και την επίσπευση της θυσίας προκειμένου να θεμελιωθεί το γεφύρι. Η εμφάνιση της λυγερής στο στίχο 21 ραγίζει την καρδιά του πρωτομάστορα καθώς του υπενθυμίζει το χρέος του να εκτελέσει την εντολή που του έχει δοθεί παρά την αγάπη και αφοσίωση προς τη γυναίκα του. Αντίθεση παρουσιάζεται ανάμεσα στα συναισθήματα του πρωτομάστορα και τα συναισθήματα της γυναίκας του: εκείνος νιώθει μεγάλη δυσαρέσκεια και λύπη, αυτή γεμάτη χαρά έρχεται να τον ανταμώσει. Η λύπη του πρωτομάστορα οφείλεται στη γνώση του ενώ η χαρά της γυναίκας στην άγνοια· ανέμελη και δίχως να ξέρει τί της επιφυλάσσει η μοίρα και η τύχη της χαιρετά τους συντρόφους του πρωτομάστορα και κατευθύνεται προς αυτόν. Στο σημείο αυτό, η μεγάλη χαρά και η ανεμελιά της λυγερής δημιουργεί έντονη τραγική ειρωνεία και καθιστά το πρόσωπό της τραγικό. Με τη χρήση του διαλόγου και του α΄ προσώπου το ποίημα αποκτά ζωηρότητα και ζωντάνια αλλά και συναισθηματική ένταση και βάθος. Η ίδια αναρωτιέται για την αιτία της λύπης του συζύγου της. Ο στίχος 26 αποδίδει την αιτία της λύπης του στο δακτυλίδι που έχασε και από το σημείο αυτό αρχίζει η εξαπάτηση της γυναίκας προκειμένου να πεισθεί να κατεβεί στα θεμέλια. Η μεγάλη της αγάπη για τον πρωτομάστορα και η επιθυμία της να τον ικανοποιήσει και να τον χαροποιήσει αποτελεί το ισχυρό κίνητρο για την απόφασή της η ίδια να κατεβεί στα θεμέλια. Οι στίχοι 28-29 προβάλλουν την αποφασιστικότητά της, την έλ-λειψη ενδοιασμών και φόβου και για ακόμα μια φορά υποβάλλουν την αίσθηση της συζυγικής αφοσίωσης.
3η ενότητα (στίχοι 30-34): Η λυγερή γεμάτη αποφασιστικότητα κατεβαίνει στα θεμέλια, όταν όμως ανακαλύπτει πως τίποτα δεν υπάρχει εκεί, ζητάει εσπευσμένα να τη βοηθήσουν ν’ ανέβει. Κάτι τέτοιο όμως δε γίνεται και με τους στίχους 33-34 παρακολουθούμε το «χτίσιμο» της τραγικής και ανήμπορης κοπέλας στα θεμέλια του γεφυριού. Ο πρωτομάστορας μάλιστα παίρνει «το μέγα λίθο» θέλοντας μ’ αυτόν τον τρόπο να αναδείξει την απόφαση και το καθήκον του που νικά οποιοδήποτε δισταγμό γι’ αυτή του την ενέργεια.
4η ενότητα (στίχοι 35-40): Η λυγερή στο συγκεκριμένο σημείο αρχίζει κι συνειδητοποιεί το σχέδιο εξαπάτησής της αλλά και την παγίδα στην οποία μοιραία έπεσε και κατανοώντας το τι συμβαίνει θρηνεί για τη μοίρα της. Στο σημείο αυτό ανακαλεί στη μνήμη της και την ανάλογη μοίρα των δύο αδελφών της που είχαν την ίδια κατάληξη με εκείνη, θέλοντας έτσι να τονίσει την οικογενειακή συμφορά που σαν κύκλος ολοκληρώνεται με το δικό της τέλος και τη δική της θυσία. Το στοίχειωμά της στο γεφύρι είναι πια γεγονός και μη μπορώντας να κάνει διαφορετικά, ξεστομίζει βαριά κατάρα της οποίας η δύναμη στη συνείδηση των ανθρώπων είναι ακατανίκητη. Η κατάρα που προφέρει (στίχοι 34-40) εκφράζεται εύστοχα μέσα από μια παρομοίωση: καταριέται λοιπόν, όπως τρέμει-κουνιέται η καρυδιά, έτσι να τρέμει το γεφύρι και όπως πέφτουν τα φύλλα των δέντρων κατά τον ίδιον τρόπο να πέφτουν και οι διαβάτες από αυτό.
5η ενότητα (στίχοι 41-46): Μόλις όμως συνειδητοποιεί τη δύναμη της κατάρας της και πως μπορεί να πραγματοποιηθεί ακόμα και στην περίπτωση του ξενιτεμένου της αδελφού, αποφασίζει ν’ αλλάξει το περιεχόμενο της κατάρας, κατά τέτοιο τρόπο ώστε να μοιάζει με ευχή. Η λυγερή μπροστά στη δυσχερή κατάσταση στην οποία βρίσκεται, το μόνο που μπορεί να κάνει είναι να καταραστεί το θεμελίωμα του γεφυριού έτσι ώστε να αντισταθμίσει κάπως τη δική της θυσία. Πιστεύει πως με την κατάρα της παίρνει εκδίκηση για τον άδικο θάνατό της, αν λάβουμε μάλιστα υπόψην μας πως η κατάρα στη λαϊκή συνείδηση και ψυχή έχει πολύ μεγάλη ισχύ. Μόνον όμως η αδελφική αγάπη την παροτρύνει ν’ αλλάξει το περιεχόμενο της κατάρας, έτσι ώστε αυτό που ευχήθηκε να μην πραγματοποιηθεί, σε περίπτωση που περάσει από το γεφύρι ο ξενιτεμένος της αδελφός. Έτσι, χρησιμοποιώντας τώρα το σχήμα της υπόθεσης και όχι της παρομοίωσης, επαναδιατυπώνει την αρχική κατάρα: αν τρέμουν τ’ άγρια βουνά (προσωποποίηση και υπερβολή) να τρέμει το γεφύρι κι αν πέσουν τ’ άγρια πουλιά (προσωποποίηση και υπερβολή), να πέφτουν οι διαβάτες. Είναι χαρακτηριστικό στο σημείο αυτό τόσο το στοιχείο της υπερβολής όσο και το στοιχείο του αδυνάτου που πηγάζει από αυτήν την υπερβολή. Στην πραγματικότητα τα άγρια βουνά δεν τρέμουν και τα άγρια πουλιά δεν πέφτουν. Έτσι με τα στοιχεία αυτά και με το σχήμα της υπόθεσης είναι σαν να ακυρώνει την κατάρα και να διατυπώνει μια ευχή. Η ατμόσφαιρα υποβάλλει έντονα το υπερβολικό αδελφικό ενδιαφέρον και το υπερλογικό στοιχείο που αυτόματα μετατρέπει την κατάρα σε ιδιότυπη ευχή.
 Γλώσσα
Η γλώσσα της παραλογής είναι η χαρακτηριστική μορφή που αποδίδονται / διακατέχει τα περισσότερα δημοτικά τραγούδια: ο λόγος δια-κρίνεται για την πυκνότητά του και τα νοήματα αποκτούν υπόσταση μέσα από τη λειτουργία του ρήματος και των ουσιαστικών. Τα επίθετα είναι ελάχιστα και διάσπαρτα σ’ όλο το ποίημα (σαράντα πέντε κι εξήντα – στίχος 1 / ανθρώπινη – στίχος 9 / όμορφη – στίχος 12 / άσπρη – στίχος 21 / πρώτη – στίχος 26 / μέγα – στίχος 34 / τρεις – στίχος 36 / στερνότερη – στίχος 38 / άλλη – στίχος 41 / μονάκριβο – στίχος 42 / άγρια – στίχοι 44+45).



 Ύφος / Mορφή
Το ύφος της παραλογής είναι λιτό σε γενικές γραμμές ενώ με την παρεμβολή των διαλογικών μερών γίνεται πιο άμεσο, ζωηρό, ζωντανό με γοργό ρυθμό.
 Στιχουργική ανάλυση
Ο στίχος είναι ιαμβικός δεκαπεντασύλλαβος παροξύτονος.
 Σχήματα Λόγου


1.Υπερβολή: ……………….....................................................
2.    Μεταφορά: …………………………………………………
3.    Μετωνυμία: ………………………………………………….
4.    Αντίθεση : ……………………………………...
5.    Παρομοίωση : ………………………………….
6.    Σχήμα άρσης+ θέσης : …………………………
7.    Επαναφορά : ……………………………………

Μοτίβα, χαρακτηριστικά των δημοτικών τραγουδιών:
α.Το στοιχείο της υπερβολής και του αδυνάτου: στίχοι 1, 14, 32, 44-45.
β.Ο νόμος των τριών: στίχοι 11-12, στίχος 16, στίχος 19, στίχος 29,στίχοι 33-34, στίχοι 37-38.
γ.Ο αριθμός τρία και τα πολλαπλάσια του: σαράντα πέντε, εξήντα ,τρεις αδερφάδες είμαστε, κι οι τρεις κακογραμμένες.
δ.Επαναλαμβανόμενοι στίχοι: ολημερίς το χτίζανε, το βράδυ εγκρεμιζόταν / δεν εκελάηδε – παρά εκελάηδε / αργά ντυθεί ... γιοφύρι-γοργά ...γιοφύρι / το δαχτυλίδι να ‘βρει; - το δαχτυλίδι να βρω / τράβα τον άλυσο – τράβα την αλυσίδα / κόρη το λόγον άλλαξε κι άλλη κατάρα δώσε – κι αυτή τον λόγον άλλαξε κι άλλη κατάρα δίνει / πόχεις μονάκριβο αδερφό, μη λάχει και περάσει ότι έχω αδερφό στην ξενιτιά, μη λάχει και περάσει.




Εργασίες μαθητών Γυμνασίου Μελίκης
2013 - 2014

Γυμνάσιο Μελίκης
Μάθημα : Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας
Διδακτική ενότητα : Δημοτικά τραγούδια , "Το γεφύρι της Άρτας"
Τάξη : Γ' Γυμνασίου
Διδάσκουσα : Γαϊτανίδου Μάγδα


  • Αναζητήστε βιβλιογραφικά στοιχεία και βρείτε πληροφορίες για την κατασκευή των πέτρινων γεφυριών στην Ελλάδα. Επισκεφθείτε, αν μπορείτε, μια περιοχή με ένα τέτοιο γεφύρι.
  • Σε συνεργασία με τους καθηγητές της Γεωγραφίας και της Τεχνολογίας, οργανώστε ερευνητικές ομάδες, με σκοπό τη συλλογή στοιχείων για την τοποθεσία, τη λειτουργία και την ευρύτερη σημασία των γεφυριών, τόσο στην παλιά όσο και στη σύγχρονη εποχή της μεγάλης τεχνολογικής ανάπτυξης.
Μπορείτε να επισκεφθείτε τις ιστοσελίδες http://www.agro-tour.net/web/guest/home 
http://www.grevena.gr/perivallon/index.php?option=com_content&task=blogcategory&id=54&Itemid=175












  • Να γράψετε ένα δικό σας "τέλος" στην ιστορία του Γιοφυριού της Άρτας.  Φτιάξτε τη δική σας παρουσίαση και επενδύστε την με εικόνες και μουσική από τις ιστοσελίδες https://www.google.gr/ και http://www.youtube.com/.











  • Να βρείτε από την αρχαία ελληνική μυθολογία ή από τη λαϊκή παράδοση μια ιστορία για θυσία ανθρώπου ( π.χ. θυσία Ιφιγένειας) ή να συγκεντρώσετε πληροφορίες για πλάσματα της λαϊκής φαντασίας ( π.χ. στοιχειά, νεράιδες κ.τ.λ.)








Τα Πέτρινα γεφύρια




♦ Αναζητήστε βιβλιογραφικά στοιχεία και βρείτε πληροφορίες για την κατασκευή των πέτρινων γεφυριών στην Ελλάδα. Επισκεφθείτε, αν μπορείτε, μια περιοχή με ένα τέτοιο γεφύρι.

Τα γεφύρια των Γρεβενών είναι τα μεγαλύτερα και εντυπωσιακότερα όλης της Μακεδονίας. Το 1995, μετά από ενέργειες της Νομαρχίας Γρεβενών, η 11η Εφορεία Βυζαντινών Μνημείων της Βέροιας κήρυξε τα γεφύρια του νομού, διατηρητέα μνημεία. Η τεχνοτροπία τους είναι σε γενικές γραμμές η ίδια. Ούτε ένα, ούτε δυο, αλλά δεκαεπτά είναι τα πέτρινα γεφύρια που «αναπαύονται» στον Νομό Γρεβενών. Λιγότερο ξακουστά από τα γεφύρια της Ηπείρου, δεν παύουν να έχουν την δική τους ιστορία και το δικό τους ενδιαφέρον, γεγονός που σε συνδυασμό με την ομορφιά του φυσικού περιβάλλοντος είναι ικανό να προσελκύσει τον περιηγητή. Φύση, αρχιτεκτονική και ιστορία συναντιούνται εδώ, σε έναν από τους πιο φτωχούς, αραιοκατοικημένους αλλά και ωραίους νομούς της Ελλάδας, δίνοντας αφορμή για μία ενδιαφέρουσα περιπλάνηση.

Σημαντικό για το μέγεθος του τόξου του (το μεγαλύτερο στη Μακεδονία) είναι το γεφύρι του Ασίζ- αγά, το οποίο κτίσθηκε το 1727 και έχει μήκος
70μ. και ύψος 15μ.




Για λόγους επικοινωνίας, σπουδαίο γεφύρι ήταν του Σπανού που συνέδεε την Ήπειρο με την Μακεδονία. Έχει μήκος 84μ. και ύψος 10μ. και είναι το μεγαλύτερο του νομού.



Εντυπωσιακό γεφύρι και επισκέψιμο από πλήθος κόσμου κάθε χρόνο, είναι αυτό της Πορτίτσας που είναι χτισμένο στα ριζά του φαραγγιού έξω από το χωριό Σπήλαιο.


Το δίτοξο γεφύρι του Ζιάκα, δίπλα από τη νέα γέφυρα που οδηγεί στο ομώνυμο χωριό, χτίστηκε στα τέλη του 19ου αιώνα στον ποταμό Βελονιά.



Δύσκολο σε πρόσβαση, ειδικά το φθινόπωρο και το χειμώνα, είναι το γεφύρι του Καγκέλια, δίπλα στο δρόμο που ενώνει το Τρίκωμο με το Μοναχίτι.



Ιδιαίτερο γεφύρι λόγω της τοποθεσίας είναι αυτό της Πραμόριτσας με μήκος 42μ. Το μοναδικό γεφύρι του νομού που είναι χτισμένο μέσα σε χωριό είναι του Δοτσικού.


Ανάμεσα στα χωριά Κάστρο και Μέγαρο βρίσκεται το μονότοξο γεφύρι του Κάστρου χτισμένο πάνω από τον ποταμό Γρεβενίτη, το οποίο σχηματίζει τέλειο ημικύκλιο ύψους 8μ.



Μικρότερα και νεότερα γεφύρια είναι άλλα επτά στο νομό συν το μισογκρεμισμένο γεφύρι του Πασά, το οποίο έχει παρόμοια παράδοση με αυτό της Άρτας. Το γεφύρι γκρεμίστηκε το 1941 από τους Άγγλους προκειμένου να ανακοπεί η πορεία των Γερμανικών στρατευμάτων.


Γεφύρι Γκαβού στην Αλατόπετρα.



Γεφύρι Λιάτισσας στο Σπήλαιο.


Γεφύρι Παπατάκη στο Κυπαρίσσι.


Γεφύρι του Ματσαγκάνη στην Κρανιά.


Γεφύρι του Κατσουγιάννη στο Σπήλαιο.



Γεφύρι Δασύλλιο.


Γεφύρι Σταυροποτάμου λίγο πιο έξω από τα Γρεβενά.




 



Αληθινή ή μη, η παρακάτω ιστορία είναι ενδεικτική της αστείρευτης και ανιδιοτελούς μητρικής αγάπης...


Η μητέρα του είχε μόνο ένα μάτι. Ντρεπόταν γι αυτήν κι ώρες- ώρες την μισούσε. Δούλευε ως μαγείρισσα στη φοιτητική λέσχη. Μαγείρευε για τους φοιτητές και τους καθηγητές για να βγάζει τα έξοδά τους. Δεν ήθελε να του μιλάει, για να μην μαθαίνουν ότι είναι παιδί μιας μητέρας με ένα μάτι, μονόφθαλμης.
Οι φοιτήτριες έφευγαν γρήγορα, όποτε την έβλεπαν να βγαίνει για λίγο από την κουζίνα κι έλεγαν πως δεν άντεχαν το θέαμα και πως τους προκαλούσε μια ανυπόφορη ανατριχίλα.
Μα, από μικρός είχε πρόβλημα με την εικόνα της μητέρας του! Μια μέρα όταν ακόμη πήγαινε στο Δημοτικό, πέρασε αυτή στο διάλειμμα να του πει ένα «γεια» και ένιωσε πολύ ταπεινωμένος! Πως μπόρεσε να του το κάνει αυτό, αναρωτιόταν. Την αγνόησε. Της έριξε μόνο ένα βλέμμα όλο μίσος κι έτρεξε μακριά! Την επόμενη μέρα ένας από τους συμμαθητές του φώναξε:«Εεεεε, η μητέρα σου έχει μόνο ένα μάτι!» Ήθελε να πεθάνει! Ήθελε να εξαφανιστεί! Και όταν γύρισε σπίτι του, της είπε:Άν είναι όλοι να γελάνε μαζί μου εξαιτίας σου, τότε καλύτερα να πεθάνεις! Αυτή δεν του απάντησε.
«Δεν μ' ένοιαζε τι είπα ή τι αισθάνθηκε, γιατί ήμουν πολύ νευριασμένος», έλεγε πολλά χρόνια μετά σ' ένα φίλο του. «Ήθελα να φύγω από κείνο το σπίτι και να μην έχω καμία σχέση μαζί της. Διάβασα πάρα πολύ σκληρά με σκοπό να φύγω μια μέρα μακριά της για σπουδές. Και τα κατάφερα. Μα λίγο μετά ήρθε κι έπιασε αυτή τη δουλειά στη φοιτητική λέσχη».
Αργότερα παντρεύτηκε! Αγόρασε δικό του σπίτι. Έκανε δύο παιδιά κι ήταν ευχαριστημένος με τη ζωή του, τα παιδιά του, τη γυναίκα του και τη δουλειά του. Και για τη μάνα του, τσιμουδιά σε κανέναν! Μια μέρα - μετά από χρόνια απουσίας, όπως ο ίδιος ήθελε - η μητέρα του πήγε να τον επισκεφτεί. Δεν είχε δει από κοντά τα εγγόνια της. Και μόλις εμφανίστηκε στη πόρτα, τα παιδιά του άρχισαν να γελάνε. Έξαλλος αυτός επειδή είχε πάει χωρίς να του το ζητήσει και χωρίς να τον προειδοποιήσει, της φώναξε:Πώς τολμάς να έρχεσαι ξαφνικά εδώ στο σπίτι μου και να τρομάζεις τα παιδιά μου; Βγές έξω! Φύγε!. Η μητέρα του απάντησε γαλήνια:Αχ, πόσο λυπάμαι, κύριε...Μάλλον μου δώσανε λάθος διεύθυνση!
Κι εξαφανίστηκε, χωρίς να καταλάβουν τα μικρά, πως ήταν η γιαγιά τους.
Πέρασαν χρόνια και μια μέρα έλαβε μια επιστολή - πρόσκληση για τη σχολική συγκέντρωση της τάξης του από το Δημοτικό σχολείο που θα γινόταν στην πόλη που γεννήθηκε! Είπε ψέματα στη γυναίκα του, ότι θα έκανε ένα επαγγελματικό ταξίδι και πήγε. Όταν τελείωσε η συγκέντρωση των συμμαθητών, πήγε στο σπίτι που μεγάλωσε, μόνο και μόνο από περιέργεια. Οι γείτονες του είπαν ότι η μητέρα του είχε πολύ πρόσφατα πεθάνει. Δεν έβγαλε ούτε ένα δάκρυ στο άκουσμα του θανάτου της μάνας του. Του έδωσαν ένα γράμμα που είχε αφήσει γι αυτόν.
Έγραφε:Αγαπημένε μου γιε, σε σκέφτομαι συνέχεια. Λυπάμαι που ήρθα σπίτι σου και φόβισα τα παιδιά σου...Έμαθα ότι έρχεσαι για τη σχολική συγκέντρωση κι ένιωσα πολύ χαρούμενη. Αλλά φοβάμαι ότι μπορεί να μην είμαι σε θέση να σηκωθώ από το κρεβάτι για να έρθω να σε δω, έστω κι απ' την πόρτα. Έγραψα αυτό το γράμμα να στο δώσουν αν δεν με προφτάσεις. Στεναχωριέμαι που σε έφερνα σε δύσκολη θέση και ντρεπόσουν για μένα τη μονόφθαλμη. Αλλά, βλέπεις, όταν ήσουν πολύ μικρός, είχες ένα πολύ σοβαρό ατύχημα κι έχασες το μάτι σου. Δεν μπορούσα να σκεφθώ ότι θα μεγαλώσεις και θα ζήσεις με ένα μάτι. Έτσι, σου έδωσα το δικό μου. Ήμουν τόσο περήφανη που ο γιος μου θα έβλεπε τον κόσμο με τη δική μου βοήθεια, με το δικό μου μάτι, αψεγάδιαστος...Έχεις πάντα όλη την Αγάπη μου! Η μητέρα σου.




                                          Το γιοφύρι της Άρτας
                              Ένα διαφορετικό τέλος στην ιστορία....

   Σαράντα πέντε μάστοροι κι εξήντα μαθητάδες
γιοφύρι-ν-εθεμέλιωναν στης Άρτας το ποτάμι.
Oλημερίς το χτίζανε, το βράδυ εγκρεμιζόταν.
Μοιριολογούν οι μάστοροι και κλαιν οι μαθητάδες:
«Αλίμονο στους κόπους μας, κρίμα στις δούλεψές μας,
ολημερίς να χτίζουμε, το βράδυ να γκρεμιέται!»
Πουλάκι εδιάβη κι έκατσε αντίκρυ στο ποτάμι,
δεν εκελάηδε σαν πουλί, μηδέ σα χελιδόνι,
παρά εκελάηδε κι έλεγε, ανθρωπινή λαλίτσα:
«Α δε στοιχειώσετε άνθρωπο, γιοφύρι δε στεριώνει·
και μη στοιχειώσετε ορφανό, μη ξένο, μη διαβάτη,
παρά του πρωτομάστορα την όμορφη γυναίκα,
πόρχεται αργά τ' αποταχύ* και πάρωρα* το γιόμα».

Τ' άκουσ' ο πρωτομάστορας και του θανάτου πέφτει.
Πιάνει, μηνάει της λυγερής με το πουλί τ' αηδόνι:
Αργά ντυθεί, αργά αλλαχτεί, αργά να πάει το γιόμα,
αργά να πάει και να διαβεί της Άρτας το γιοφύρι.
Και το πουλί παράκουσε κι αλλιώς επήγε κι είπε:
«Γοργά ντύσου, γοργά άλλαξε, γοργά να πας το γιόμα,
γοργά να πας και να διαβείς της Άρτας το γιοφύρι»
Αυτά είπε το πουλάκι και σιώπησε. Αλλά ο Πρωτομάστορας, στο μεταξύ, είπε να πάει στο σπίτι, μήπως και βρει κάποια λύση. Έτσι όμως είχε παρακούσει τις εντολές του πουλιού. Κι  εκείνο τον περίμενε έξω από το σπίτι του να βγει,  για να τον μαλώσει.  Αλλά ο Πρωτομάστορας είχε και μια γάτα, τη Ζιζέλ. Αυτή, όταν είδε το πουλάκι, του όρμησε. Το πουλάκι καθ’  όλη τη διάρκεια της ζωής του δεν είχε αντιμετωπίσει ποτέ παρόμοιο πρόβλημα, ούτε και πίστευε ότι θα αντιμετωπίσει ποτέ.  Η γάτα έπιασε το πουλί και το πλήγωσε άσχημα. Ο Πρωτομάστορας  άκουσε τις φωνές και βγήκε έξω. Το πουλάκι του ζήτησε βοήθεια κι εκείνος απάντησε:
«Λόγο βαρύ ξεστόμισες,  πριν λίγο στο γιοφύρι,
κι αν θέλεις τώρα να σωθείς, εμπρός,   πάρε τον πίσω.»
Το πουλάκι, επειδή ήθελε να ζήσει κι άλλο, πήρε πίσω όσα είπε. Ο Πρωτομάστορας  πήρε τήρησε τη συμφωνία και το έσωσε. Το πουλάκι έφυγε μακριά. Σε λίγο καιρό το γιοφύρι ήταν έτοιμο κι ο Πρωτομάστορας με τη γυναίκα του  και τη Ζιζέλ πήγαν στα εγκαίνια…