Ενεργητική και παθητική σύνταξη

ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ  -  ΠΑΘΗΤΙΚΗ  ΣΥΝΤΑΞΗ

 Όταν  έχουμε  ενεργητική  σύνταξη,  τότε  το  ρήμα  δηλώνει  ότι  κάποιος  κάνει  κάτι,  δηλ.  το  ρήμα  της  πρότασης  έχει  ενεργητική  διάθεση.  Η  ενεργητική  σύνταξη  τονίζει  περισσότερο  το  δράστη,  αυτόν  που  κάνει  την  ενέργεια  ή  αυτόν  που  επηρεάζει  τη  δράση.  Τα  περισσότερα  ρήματα  που  έχουν  ενεργητική  διάθεση  ανήκουν  στην  ενεργητική  φωνή,  υπάρχουν  όμως  και  ρήματα  με  ενεργητική  διάθεση  που  ανήκουν  στην  παθητική  φωνή.

                        Κάποιος         κάνει                     κάτι
                 
                   -  Ο  Γιάννης           λύνει                     τις  ασκήσεις.    (λύνω)
                   -  Η  γιαγιά          περιποιείται               τα  λουλούδια.   (περιποιούμαι)



 Όταν  έχουμε  παθητική  σύνταξη,  τότε  το  ρήμα  δηλώνει  ότι  κάποιος  παθαίνει  κάτι  από  κάποιον  ή  από  κάτι.  Η  παθητική  σύνταξη  τονίζει  περισσότερο  το  αποτέ-
λεσμα  της  ενέργειας  παρά  αυτόν  που  ενεργεί.  Αυτός  που  ενεργεί  εμφανίζεται  με  τη  μορφή  του  ποιητικού  αιτίου  (από + αιτιατική  πτώση).  Τα  περισσότερα  ρήματα  με  παθητική  διάθεση  ανήκουν  στην  παθητική  φωνή,  υπάρχουν  όμως  και  ρήματα  με  παθητική  διάθεση  που  ανήκουν  στην  ενεργητική  φωνή.

             Κάποιος / Κάτι          παθαίνει  κάτι                    από  κάποιον / κάτι

              -  Ο  ασθενής               εξετάζεται                    από  το  γιατρό.   (εξετάζομαι)
              -  Ο  πάγος                      λιώνει                       από  τη  ζέστη.       (λιώνω)



Στο  ποιητικό  αίτιο  βρίσκεται  αυτός  που  ενεργεί  (ο δράστης):  γιατρός,  ζέστη.


ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ  ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗΣ  ΣΥΝΤΑΞΗΣ  ΣΕ  ΠΑΘΗΤΙΚΗ

  Μια  πρόταση  που  έχει  ενεργητική  σύνταξη  μπορεί  να  μετατραπεί  σε  παθητική  σύνταξη.  Ισχύει,  βέβαια,  και  το  αντίθετο,  να  κάνουμε  την  παθητική  σύνταξη  ενεργητική.

ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ    ΣΥΝΤΑΞΗ
ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ                             ΡΗΜΑ                                           ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ
Ο  ξυλουργός(ονομαστική)        καρφώνει(ρήμα  ενεργητικής  διάθεσης)   τα  σανίδια.(αιτιατική)

ΠΑΘΗΤΙΚΗ   ΣΥΝΤΑΞΗ
ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ                     ΡΗΜΑ                                                  ΠΟΙΗΤΙΚΟ  ΑΙΤΙΟ
Τα  σανίδια (ονομαστική) καρφώνονται(ρήμα  παθητικής  διάθεσης) από  τον  ξυλουργό.
                                                                                                                        (από + αιτιατική)

   Το  ρήμα  ενεργητικής  διάθεσης  γίνεται  ρήμα     παθητικής  διάθεσης.
   Το  άμεσο  αντικείμενο  γίνεται  υποκείμενο.
   Το  υποκείμενο  γίνεται  ποιητικό  αίτιο.
ΠΡΟΣΟΧΗ!  Η  πρόθεση  από + αιτιατική  εκτός  από  ποιητικό  αίτιο  μπορεί  να  δηλώνει  και  προέλευση,  απομάκρυνση  κ.ά.


ΑΣΚΗΣΕΙΣ

1. Να  βάλεις Π  στις  προτάσεις  με  παθητική  σύνταξη  και  Ε  στις  προτάσεις  με  ενεργητική  σύνταξη.

   Το  Σούλι  πολιορκήθηκε  από  τους  Τούρκους.           (     )
   Το  πολύ  αλάτι  στα  φαγητά  προκαλεί  υπέρταση.       (     )
   Ο  παππούς  λέει  ένα  παραμύθι  στα  εγγόνια  του.     (     )
   Οι  φόροι  αυξήθηκαν  από  τις  αρμόδιες  υπηρεσίες.   (     )


2. Μετέτρεψε  τη  σύνταξη  των  παρακάτω  προτάσεων  από  ενεργητική  σε  παθητική  και  αντίστροφα.

   Τα  σύννεφα  διαλύθηκαν  από  το  δυνατό  άνεμο.
 _______________________________________________________________
   Η  Ακρόπολη  στολίζει  την  πόλη  της  Αθήνας.
 _______________________________________________________________
   Οι  Έλληνες  απαίτησαν  την  επιστροφή  των  γλυπτών  του  Παρθενώνα.
 _______________________________________________________________
   Ο  τάφος  του  Μ.  Αλεξάνδρου  αναζητείται  ακόμη  από  τους  αρχαιολόγους.
 _______________________________________________________________