Ραψωδία Ω : Ο θρήνος για τον Έκτορα

ΡΑΨΩΔΙΑ Ω 678 – 805

« Ο ΘΡΗΝΟΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΚΤΟΡΑ»

§       ΠΕΡΙΛΗΨΗ : Ο Πρίαμος φέρνει στην Τροία το νεκρό γιο του με τη βοήθεια του Έρμη. Η Κασσάνδρα( αδερφή του Έκτορα) κλαίει , φωνάζει δυνατά τους Τρώες και ξεσηκώνει τον πρώτο θρήνο. Οι Τρώες και οι Τρωαδίτισσες κατεβαίνουν στην πύλη όπου θρηνούν όλη τη μέρα τον Έκτορα με πρώτες τη γυναίκα του και τη μητέρα του. Ο Πρίαμος δίνει εντολή να μεταφερθεί το σώμα του στο παλάτι, για τον επίσημο θρήνο και τις άλλες νεκρικές τιμές.  Η Ανδρομάχη θρηνεί για τη χηρεία της, για την ορφάνια του παιδιού της , για την καταστροφή της Τροίας και για τη σκλαβιά των γυναικών. Φοβάται ότι οι Αχαιοί θα αιχμαλωτίσουν ή θα σκοτώσουν το γιο της. Επαινεί την ανδρεία του Έκτορα κι αναφέρεται στον καημό των γονιών του. Εκφράζει το παράπονό της που ο Έκτορας δεν πέθανε στο σπίτι του και δεν της είπε τελευταία λόγια παρηγοριάς. Η Εκάβη μοιρολογεί, ξεχωρίζει τον Έκτορα απ’ όλα της τα παιδιά και τονίζει με καμάρι ότι τον αγαπούσαν οι θεοί. Επισημαίνει ότι ακόμη κι ο Αχιλλέας τον αντιμετώπισε ως ξεχωριστό αντίπαλο και παρόλο που τον κακοποίησαν, οι θεοί φρόντισαν να τον έχει τώρα μπροστά της άθικτο. Τρίτη μοιρολογεί η Ελένη, μιλά για την αγάπη που της έδειχνε , όταν οι άλλοι την κατηγορούσαν , τον ξεχωρίζει από τους άλλους και κλαίει τη μοίρα της τώρα που την αφήνει απροστάτευτη σ’ ένα εχθρικό περιβάλλον. Ο Πρίαμος διατάζει να κουβαλήσουν ξύλα για την καύση του νεκρού. Μετά από εννέα μέρες έκαψαν το νεκρό και τοποθέτησαν τα οστά σε μια χρυσή λάρνακα, που την έθαψαν, κι από πάνω σήκωσαν τύμβο με πέτρες και χώμα. Τέλος, παρέθεσαν πλούσιο δείπνο στο παλάτι.

§       ΕΝΟΤΗΤΕΣ : 1. Η μεταφορά του νεκρού Έκτορα και η υποδοχή του από τους Τρώες – Ο ρόλος του Ερμή ( 678 – 719)

2. Ο θρήνος για τον Έκτορα ( 720 – 723)

3. Το μοιρολόγι της Ανδρομάχης ( 724 – 746)

4. Το μοιρολόγι της Εκάβης ( 747 – 760)

5. Το μοιρολόγι της Ελένης ( 761 – 777)

6. Ετοιμασίες για την ταφή του Έκτορα ( 778 – 785)

§       Το ενδιαφέρον του Ερμή τιμά το νεκρό Έκτορα.

§       Επιφάνεια Ερμή.

§       Αντίθεση στα λόγια της Κασσάνδρας : στο παρελθόν ο Έκτορας ήταν ζωντανός, ενώ τώρα νεκρός. Τότε οι Τρώες χαίρονταν και τον είχαν στήριγμα κι ελπίδα, ενώ τώρα είναι θλιμμένοι και μένουν χωρίς ελπίδα .Τότε τον υποδέχονταν θριαμβευτικά, ενώ τώρα με θρήνους.

§       Τειχοσκοπία = η παρακολούθηση από κάποιον που βρίσκεται ψηλά στα τείχη ή στην ακρόπολη των όσων συμβαίνουν κάτω ,στα πεδία των μαχών.

§       Στο θρήνο κυριαρχούν η Ανδρομάχη , η Εκάβη και η Ελένη , ενώ ο Πρίαμος φροντίζει για τις τελετουργικές διαδικασίες.

§       ΜΟΙΡΟΛΟΓΙ : τραγουδιστάδες, ειδικοί για μοιρολόγια, που τα συνόδευαν με μουσική , άρχιζαν το μοιρολόι και οι συγγένισσες αποκρίνονταν και όλοι έπλεκαν το εγκώμιο του νεκρού. Οι γυναίκες έκλαιγαν , έπιαναν το κεφάλι του νεκρού , κραύγαζαν , τραβούσαν τα μαλλιά τους ή χτυπούσαν το κεφάλι τους.

§       Νεκρικά έθιμα : Αφού λούσουν , αλείψουν με μύρα και ντύσουν το νεκρό , τον τοποθετούν στο σπίτι του επάνω σε νεκρική κλίνει για μία ή περισσότερες μέρες ( πρόθεσις). Μοιρολογούν ( πίστευαν ότι με τους θρήνους ανακουφιζόταν η ψυχή). Καίνε το νεκρό, σβήνουν τη φωτιά με κρασί και βάζουν τα οστά σε πολυτελή λάρνακα.  Θάβουν τη λάρνακα και από πάνω υψώνουν τύμβο , που διατηρεί ζωντανή τη μνήμη του νεκρού ( υστεροφημία). Μετά την ταφή παρατίθεται δείπνο.

§       Μοιρολόγι Ανδρομάχης : Προσφώνηση ( άνδρα μου) – αντίχτυπος του θανάτου του στην οικογένεια και στο λαό – δυσοίωνες προβλέψεις για το μέλλον της Τροίας, της Ανδρομάχης, του Αστυάνακτα και των γυναικών της Τροίας – πρώτο εγκώμιο της ανδρείας του νεκρού ( φοβερός πολεμιστής και προστάτης Τροίας) – πρόβλεψη για το θάνατο του Αστυάνακτα ( « αποστροφή» στο γιο της) – δεύτερο εγκώμιο της ανδρείας του νεκρού ( σκληρός κι ανελέητος πολεμιστής : ρεαλιστική εικόνα- σχήμα λιτότητας : « ο πατέρας σου απαλός στον πόλεμο δεν ήταν» - η ανδρεία του πατέρα αναφέρεται ως υποθήκη στο γιο) – δεύτερη προσφώνηση ( «ω Έκτορ») – παράπονο Ανδρομάχης.Οι δυσοίωνες προβλέψεις της Ανδρομάχης αποτελούν προοικονομία ( άλωση Τροίας, αιχμαλωσία γυναικών, εξευτελισμός από Αχαιούς).

§           Μοιρολόγι Εκάβης : Προσφώνηση και εκδήλωση ξεχωριστής αγάπης ( « το ακριβότερο απ’ όλα τα παιδιά μου») – αναφορά στην εύνοια των θεών και στην ευσέβεια του Έκτορα – αναφορά στη στάση του Αχιλλέα, που αντιμετώπισε τον Έκτορα σαν αντίπαλο με ξεχωριστή αξία, και στην όψη του νεκρού.

§       Εύνοια θεών προς Έκτορα : Ο Απόλλωνας προστάτευε το σώμα του με μια χρυσή ασπίδα, όταν τον έσερνε ο Αχιλλέας πίσω από το άρμα – οι θεοί ήθελαν να στείλουν τον Ερμή να κλέψει το σώμα, για να μην το κακοποιεί ο Αχιλλέας, αλλά η Θέτιδα πρόβαλλε αντιρρήσεις – ο Δίας δίνει εντολή στη Θέτιδα να πει στο γιο της να δώσει τον  νεκρό Έκτορα στον πατέρα του, παίρνοντας λύτρα.

§       Μοιρολόγι Ελένης : προσφώνηση και διάκριση από τα άλλα του αδέρφια ( « ο ακριβότερος των αδελφών του ανδρός μου») – αναγνώριση της ενοχής της ( αιτία Τρωικού πολέμου) – αναφορά στην καλοσύνη και στην ευγένεια του Έκτορα – τωρινή μοναξιά Ελένης.

§       Ήθος Έκτορα : σκληρός πολεμιστής, γενναίος υπερασπιστής της πατρίδας του, το στήριγμα του τρωικού λαού, ο φόβος και ο τρόμος των Αχαιών, λαοφιλής , ξεχωριστός, αγαπητός στους θεούς, άξιος αντίπαλος , καλός κι ευγενικός.