Ιλιάδα : Ερμηνευτικά σχόλια

ΙΛΙΑΔΑ

ΧΡΗΣΙΜΟΙ ΟΡΟΙ

ΡΑΨΩΔΙΑ Α

Ø    Οικονομία = ο τρόπος με τον οποίο σχεδιάζει και διατάσσει ο αφηγητής τα επιμέρους στοιχεία που συγκροτούν την πλοκή ενός έργου, ώστε αυτά να οδηγούν λογικά και αβίαστα στην τελική έκβασή του, στη λύση.

Ø    Τυπικά επίθετα = στερεότυπα επίθετα που χρησιμοποιούνται συχνά από τον Όμηρο. Συνοδεύουν σταθερά ένα ουσιαστικό χωρίς να προσθέτουν τίποτα εξαιρετικό παρά μια γνωστή ιδιότητα.

Ø    Άστοχα ερωτήματα = ερωτήματα που δεν στοχεύουν στη διερεύνηση της αλήθειας με την αναμονή μιας καταφατικής ή αποφατικής απάντησης, αλλά απορρίπτονται ένα- ένα , για να διατυπωθεί στο τέλος έντονα η αλήθεια.

Ø    « Από μηχανής θεός» = ένας θεός που εμφανίζεται σε μια κρίσιμη στιγμή , για να βγάλει τους ανθρώπους από κάποιο αδιέξοδο ή να υπηρετήσει την πλοκή του έργου.

Ø    Ενανθρώπιση = η εμφάνιση των θεών στους ανθρώπους όχι με την κανονική θεϊκή τους μορφή αλλά με τη μορφή ανθρώπου και χωρίς να γίνεται αντιληπτή η θεϊκή τους ιδιότητα.

Ø    Επιφάνεια = οι θεοί εμφανίζονται με τη θεϊκή τους ιδιότητα.

Ø    Άνθρωπος με ελεύθερη βούληση και προσωπική ευθύνη → Άτη ( τύφλωση του νου) → Ύβρη ( υπέρβαση του μέτρου, έπαρση, ασέβεια) → Νέμεση ( οργή των θεών) →Τίση ( σκληρή τιμωρία).

Ø    Ο τυπικός αριθμός 3 και τα πολλαπλάσιά του.

Ø    Επική ειρωνεία = 1. ο ήρωας μιλά και δρα αγνοώντας ότι όσα λέει και κάνει τον οδηγούν στη συμφορά – αντίθετα , οι αναγνώστες γνωρίζουν την τραγική κατάληξη.

2. ο ήρωας έχει επίγνωση της κατάστασης, ενώ άλλα πρόσωπα την αγνοούν .

Ø    Προοικονομία = υπαινιγμός ή αναφορά σε μια μελλοντική εξέλιξη των πραγμάτων , ένα είδος προειδοποίησης για την έκβαση ενός γεγονότος .

Ø    Επιβράδυνση = ο ποιητής παρεμβάλλει κάποια διήγηση φεύγοντας από το κύριο θέμα του και μεταβαίνει σε άλλα θέματα. Σκοπός : 1. να αποσπάσει την προσοχή του ακροατή από τη ροή της αφήγησης και να τον ξεκουράσει, 2. να προετοιμάσει το ακροατήριο του, ώστε να παρακολουθήσει πιο άνετα τη συνέχεια της ιστορίας , 3. να αυξήσει την ένταση και την αγωνία , 4. να ποικίλλει το θέμα του και να κάνει πιο ενδιαφέρουσα την πλοκή.

Ø    Τυπικό σκηνής ικεσίας : 1. ο ικέτης συναντά το πρόσωπο που επιδιώκει να παρακαλέσει για κάτι,  2. πέφτει γονυκλινής μπροστά του και αγγίζει τα γόνατα και τα γένια ή το πιγούνι του, 3. του υπενθυμίζει πρότερες προσφορές ή τιμές, 4. του θέτει το αίτημα του ως αντάλλαγμα για τις  προσφορές ή τις τιμές αυτές.

Ø    Η τιμή = δεν υπάρχει χειρότερο πράγμα για έναν ήρωα από το να προσβληθεί η τιμή του και να πληγωθεί η αξιοπρέπειά του.

Ø    Θεϊκές παρεμβάσεις : με επιφάνεια, με ενανθρώπιση, με φωτισμό του νου του ανθρώπου.

Ø    Το σχήμα του αδυνάτου : Για να δηλώσει ο ομηρικός ήρωας ότι κάτι που επιθυμεί ή κάτι που του ζητούν δεν μπορεί να γίνει με κανένα τρόπο , προβάλλει το ακατόρθωτο, το αδύνατο : όπως δηλαδή είναι αδύνατο να παραβιαστεί ένα φυσικό φαινόμενο ή ένας φυσικός νόμος , έτσι είναι ανέφικτο κι αυτό που θέλει ή που του ζητούν.( π.χ. ο Αχιλλέας λέει : αν το ραβδί που κρατώ βγάλει ποτέ κλαδιά και φύλλα, τότε κι εγώ θα πάρω μέρος στον πόλεμο. Μόνο ένα θαύμα θα μπορούσε να δώσει στο ξερό φύλο χλωρά βλαστάρια)  

Ερμηνευτικά σχόλια: προσωπικές σημειώσεις και επιλογή από taexeiola.gr